Күзгі табиғат. Көмекші есімдер

Сынып: 7 «Б»
Пән: қазақ тілі
Сабақ: №
Сабақтың тақырыбы: Күзгі табиғат. Көмекші есімдер.

Сабақтың мақсаты:
Білімділік: сөйлемді дұрыс құрау, күз туралы әңгімелеу, диалог құрастыру;
Дамытушылық: оқушыларды сауатты жазу, сөйлеуге дағдыландыру, талдау, салыстыру, жинақтауға қабілеттерін дамыту, танымдық қызығушылықтарын арттыру;
Тәрбиелік: табиғатты бағалай білуге, қорғауға, еңбекке тәрбиелеу.

Сабақтың әдіс-тәсілдері: оқу, аудару, сұрақ-жауап, іздендіру, әңгімелеу, ойын, кластер.

Сабақтың көрнекіліктері: кәртішкелер, суреттер, бағалау парағы, рефлексия парақтары

Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі: сәлемдесу, кезекшімен сұхбат
II. Үй жұмысын тексеру
III. Ой қозғау:
Оқушыларды үш түрлі түсті жапырақтар арқылы 3 топқа бөлу: сары, жасыл және қызыл жапырақтар.

Тілдік бөлімі
Көмекші есімдер
Заттың, нәрсенің атын білдіріп, толық мағыналы сөзбен тіркесе жұмсалатын есімдерді көмекші есімдер дейді. Көмекші есім тіркескен сөз ілік септігі жалғауын ашық жалғауы да мүмкін, жасырын да түрде көрінуі мүмкін. Мысалы: үйдің маңы, үй маңы, өзеннің жағасы немесе өзен жағасы.

Мәтінмен жүмыс
Мәтінді оқып, осы мәтін бойынша келесі тапсырмаларды орындаңдар.

Күзгі табиғат
Тамыз айының аяқ кезінде күн салқындайды. Оны, әсіресе, таңертең ерте сезуге болады. Қыркүйекте кейде жеңіл аяздар да болып қалады.
Дала барған сайын жалаңаштана береді. Гүлдер қурап, шөптер сола бастады. Ағаштардың жапырақтары түрлі-түсті. Тек қарағай, шыршалар ғана жап-жасыл.
Күздік бидай даланы көркейтіп, барқыттай жайқалтып тұр. Уақытында бәрі де солады. Тек күздік ақша қардың астында қауіпсіз көктемге дейін жатады.
Құстар жылы жаққа ұшып кетті. Адамдар құстармен қимай қоштасты. Көктемге дейін оларды сағынышпен күтеді.
Күз – жыл мезгілдерінің ең тамаша уақыты. Себебі, күзгі табиғат адамның көңіл-күйіне де көп әсер етеді.

1-тапсырма.
Мәтін 3 бөлікке бөлінген. Әр топ өзінің бөлігін аударады. Мәтінде бар көмекші есімдерді тауып шығу.

Сергіту сәті
Біз аяқпен топылдаймыз
Біз қолмен шапалақтаймыз
Баспен біз иеміз
Қолдарымызды көтереміз
Одан кейін ақырын
Орнымызда жүгіреміз.

2-тапсырма.
«Синвейн» тәсілі
1) 1 зат есім
2) 2 сын есім
3) 3 етістік
4) 1 сөйлем
5) 1 сөз тіркесі
Мысалы:
ағаш
жасыл, үлкен
өседі, құлайды, шіріп кетеді
Үйдің жанында қайың ағашы өсіп тұр.
Ағаш бұтағы
1-топ – күз, 2-топ – жапырақ, 3-топ - табиғат

3-тапсырма.
Дұрыс/бұрыс тәсілі
Берілген сөйлемдердің дұрыс/бұрыстығын анықтаңдар
1. Қыркүйекте кейде қатты аяздар да болып қалады.
2. Тек күздік ақша қардың астында қауіпсіз көктемге дейін жатпайды.
3. Күзгі табиғат адамның көңіл-күйіне көп әсер етеді.
4. Күзде құстар жылы жақтан ұшып келеді.
5. Күз – жыл мезгілдерінің ең тамаша уақыты.

4-тапсырма.
Сурет бояуын жандандыру/оживи рисунок
Мәтіннен алынған бөліктерді сурет арқылы көрсету. Суретті қорғау.

Бағалау/ бағалау парақтарына балл қою.

Рефлексия
Үй жұмысы: ережені жаттау.

Көмекші есімдер
Заттың, нәрсенің атын білдіріп, толық мағыналы сөзбен тіркесе жұмсалатын есімдерді көмекші есімдер дейді. Көмекші есім тіркескен сөз ілік септігі жалғауын ашық жалғауы да мүмкін, жасырын да түрде көрінуі мүмкін. Мысалы: үйдің маңы немесе үй маңы, өзеннің жағасы немесе өзен жағасы.

Мәтінмен жүмыс
Мәтінді оқып, осы мәтін бойынша келесі тапсырмаларды орындаңдар.

Күзгі табиғат
Тамыз айының аяқ кезінде күн салқындайды. Оны, әсіресе, таңертең ерте сезуге болады. Қыркүйекте кейде жеңіл аяздар да болып қалады.
Дала барған сайын жалаңаштана береді. Гүлдер қурап, шөптер сола бастады. Ағаштардың жапырақтары түрлі-түсті. Тек қарағай, шыршалар ғана жап-жасыл.
Күздік бидай даланы көркейтіп, барқыттай жайқалтып тұр. Уақытында бәрі де солады. Тек күздік ақша қардың астында қауіпсіз көктемге дейін жатады.
Құстар жылы жаққа ұшып кетті. Адамдар құстармен қимай қоштасты. Көктемге дейін оларды сағынышпен күтеді.
Күз – жыл мезгілдерінің ең тамаша уақыты. Себебі, күзгі табиғат адамның көңіл-күйіне де көп әсер етеді.

1-тапсырма.
Мәтін 3 бөлікке бөлінген. Әр топ өзінің бөлігін аударады. Мәтінде бар көмекші есімдерді тауып шығу.

2-тапсырма.
«Синвейн» тәсілі
1) 1 зат есім
2) 2 сын есім
3) 3 етістік
4) 1 сөйлем
5) 1 сөз тіркесі

Мысалы/например:
Ағаш
Жасыл, үлкен
Өседі, құлайды, шіріп кетеді
Үйдің жанында қайың ағашы өсіп тұр.
Ағаш бұтағы
1-топ – күз, 2-топ – жапырақ, 3-топ - табиғат

3-тапсырма.
Дұрыс/бұрыс тәсілі
Берілген сөйлемдердің дұрыс/бұрыстығын анықтаңдар
1. Қыркүйекте кейде қатты аяздар да болып қалады.
2. Тек күздік ақша қардың астында қауіпсіз көктемге дейін жатпайды.
3. Күзгі табиғат адамның көңіл-күйіне көп әсер етеді.
4. Күзде құстар жылы жақтан ұшып келеді.
5. Күз – жыл мезгілдерінің ең тамаша уақыты.

4-тапсырма.
Сурет бояуын жандандыру/оживи рисунок
Мәтіннен алынған бөліктерді сурет арқылы көрсету. Суретті қорғау.


Бағалау парағы
Тапсырма № Жұмыстың түрі
1 оқушы 2 оқушы 3 оқушы 4 оқушы
№ 1
Мәтінді аудару және көмекші есімдерді табу Мәнерлеп оқыдым
Выразительно читал
Аудардым
Переводил
Қазақша сөйлеуге тырыстым
Старался говорить на казахском языке
Тапсырманы толық орындадым
Выполнил задание полностью
Көмекші есімдерді таптым
Нашел көмекші есімдер
№ 2
«Синквейн» тәсілі Жұмысқа қатыстым
Участвовал в работе
Сөздерді жаздым
Записывал слова
Досыма көмектестім
Помогал другу
Сөйлемді құрастырдым
Составил предложение
Сөз тіркесті құрастырдым
Составил словосочетание
№ 3
Дұрыс/бұрыс тәсілі 1 сөйлем
2 сөйлем
3 сөйлем
4 сөйлем
5 сөйлем
№ 4
Мәтінді сурет арқылы көрсету. Суретті қорғау Суретті салдым
Рисовал картину
Өзінің ойларын айттым
Высказывал свои мысли
Суретті қорғадым
Защищал картину
Басқа топтарды тыңдадым
Слушал другие группы
Мұғалімнің бағасы
Оценка учителя
0-5 – «2» баға; 6-11 – «3» баға;
12-17 – «4» баға; 18-19 – «5» баға