Тәрбие сағаты "Аналар-асыл жандар"

Фонетикалық жаттығулар

Фонетикалық жаттығулардың міндеті– оқушылардың айтылған буындар мен дыбыстарды айыра алуын жəне оларды дұрыс, анық айтып берулерін қамтамасыз ету.
Фонетикадан алған білімдері мен жаттығуларды дұрыс жазу емле үшін ғана пайдалы болып қоймайды, сонымен қатар оқушыларды əдеби тіліміздің нормасын сақтап оқуға үйрету үшін қолдануға болады.
Фонетиканы өту барысында сабақта талдау жасалады. Талдауда сөздің дұрыс жазылуына ғана көңіл бөлініп қоймай, сонымен қатар сөздің дұрыс айтылуына да талдау жасап отыру керек.

№ 1. Көп нүктенің орнына тиісті əріптерді қой, көшіріп жаз.

Қаза...станның оңтүстіг...нде Отырар деген қала болған. Оны Шы...ғыс хан басып алғыс... келеді. Қала тұрғ...ндары Отырарды ерл...кпен қор...айды. Отырарды қорғауш...лардың ерліг...н хал...қ ешқашан ұм...тпайды.

Қарамен жазылған сөздерді сөз құрамына талда.

№ 2. Көп нүктенің орнына тиісті əріптерді қой, көшіріп жаз.

Б...з к...ршілерімізбен тату-тəтті тұрам...з. Көршілер...міз
– жақсы к...сілер. Олар бізге ...немі көмектеседі. Мен күнде аулада көрші балалармен ойна...мын. Мен...ң ор...с, қаза..., татар, ...йғыр көршілер...м бар.

№ 3. Көп нүктенің орнына тиісті əріптерді қой, көшіріп жаз.

Мақта жазда гүлде...ді. Күзде мақтаның қауашақтары жарылады. Одан үлпілдеген ақ мақта көрін...ді. Мақтаның ашылмаған қауашағын қоза де...ді. Мақтадан көп нəрсе жасал...ды. Одан жіп иіріл...ді. Жіптен мата тоқыл...ды. Матаның шитінен май шығ...ды.
Мақта өте бағалы болғандықтан оны «Ақ алтын» деп те ата...ды.

Етістіктердің жасалу жолын көрсет.

№ 4. Көп нүктенің орнына д, т әріптерінің тиістісін қой, көшіріп жаз. Қарамен жазылған сөздерге фонетикалық талдау жаса.

1. Жаңа ...əуір жастары өсіп келеді. Мен науқасымнан ...əуір болдым. 2. Сынып бөлмесі адамға ...олы екен. Оның көршісі - ...олы кісі. 3. Бұл поезд ...ақ күндері жүреді. Менің ақ көйлегіме ...ақ түсіпті. 4. Ғани мен Талғат екеуі мектептен ...ос. Сен əжеңді ...ос.


№ 5. Берілген сөздерді буынға бөл, буын түрін анықта.

Осы сөздермен сөз тіркестерін құра.

Қалам, сызғыш, ұштағыш, желім, өшіргіш, күнделік.

№ 6. Жуан түбірлі сөздерді теріп жаз.

Мектеп, оқушы, ұстаз, мұғалім, шəкірт, бала, қыз, үлгілі, тəртіпті, дарынды, сауатты.

№ 7. Сөз тіркестерін көшіріп жаз, дауысты дыбыстардың астын сыз.

Үлгілі оқушы, жақсы бала, білімді ұстаз, мəдениетті адам, əдемі қыз, талапты шəкірт, сауатты əже.

№ 8. Жіңішке түбірлі сөздерді теріп жаз.

Отан, ел, мемлекет, тəуелсіз, астана, əдемі, сұлу, халқы, ұлты, қорғайды, сүйеді.

№ 9. Жіңішке дауысты дыбыстарды бір, жуан дауысты дыбыстарды екі сызықпен сыз.

Күз түсті. Айнала сап-сары алтындай. Астық тиеген машиналар тізіліп келеді. Алтын дəн – ел ырысы.

№ 10. Берілген сөздерді буынға бөліп жаз.

Кітапхана, мектепте, сыныпта, тақтада, бормен, терезенің, есіктің, оқушының, мұғалімнің, балаға, қыздарда.

№ 11. Берілген мəтіннен жуан түбірлі сөздерді бір бағанға, жіңішке түбірлі сөздерді екінші бағанға көшіріп жаз.

Қарағанды жұртшылығы қонақтарды құрметпен қарсы алды. Абайлар кеш бата ауылға жетті. Ғарышқа ұшырылған ғарышкерлер жерге аман-есен оралды. Қазақстан бір миллиард 250 мың пұт астық тапсырды. Бүгін – құрылысшылар күні.

№ 12. Көп нүктенің орнына тиісті əріптерді қойып, көшіріп жаз.

Қа...ты жел тұрды. Тең...здің толқыны к...шейді. Асп...нды қара б...лт қор...ады. Бір кезде с...л қ...йып ж...берді. Біз қайы...ты жағаға т...стай бердік. Панала...ға жер іздед...к. Ол күні жа...ын ашылмады. Балы... аула...ға шыға алма...ық.