8 сыныпқа арналған қазақ тілінен сабақ жоспары : "Алакөлдің байлығы"

Сынып:8
Сабақтың тақырыбы: Алакөлдің байлығы
Сабақтың мақсаты: Тақырыптың негізгі идеясын ашу, тақырыпқа байланысты сөйлесу дағдыларын дамыту.
Білімділік: Табиғатты қорғау туралы мәлімет беріп , меңгерту, танымдық қабілетін арттыру;
Дамытушылық: есте сақтау, көру қабілеттерін дамыту; мәтінді қазақ тілінде әңгімелеуге , ауызекі сөйлеуге дағдыландыру, ой –өрісін кеңейту. Зат есімді қайталау.
Тәрбиелік: Табиғатты суюге және ұқыпты ұстауға тәрбиелеу;қазақ халқының табиғатты қорғау дәстүрлерін үлгі алуға шақыру;эстетикалық сезімдеріне баулу.
Көрнекілік материал:суреттер,карточкалар,тірек-сызбалар,презентация,смайликтер,эмблемалар, тақтада эпиграф. «Адамның табиғатсыз күні жоқ,оны айтуға табиғаттың тілі жоқ»
Сабақтың түрі: білім сайысы
Сабақтың әдісі:әңгімелеу, сұрақ–жауап,іздендіру, дәлелдеу.
Пәнаралық байланыс:география
Сабақтың барысы.
I.Ұйымдастыру кезеңі (Психологиялық дайындық)
Балалар,бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Алакөлдің байлығы.»
Сабақ алдында мен сендерге сәттілік тілеймін. Сабақ сайыс түрінде өтеді. Біз екі топқа бөлінеміз. Бірінші топ «Жұлдыз», екінші топ «Бұлақ.»Ал енді екі топ бір–біріне тілек тілеңдер. Мұғалім сөзі: Сабақтың эпиграфы: «Адамның табиғатсыз күні жоқ,оны айтуға табиғаттың тілі жоқ.» Расында, адам табиғатпен тығыз байланысты.Бүгін біз Қазақстан байлықтары туралы сөйлесеміз,әр түрлі тапсырмалар орындаймыз.Әр дұрыс жауапқа смайлик беріледі.
II. Үй тапсырмасын тексеру: 1. Табиғат туралы мақал–мәтелдер;
2. Полиглот ойыны үш тілде (қазақ,орыс,ағылшын)
1-топ Жұлдыз: Құстар, табиғат, бұлақ, жануар,аң.
2-топ Бұлақ : Өзен, ағаш,су, гүл, тау.
III. Жақсы, балалар, қазір біз бейнефильм көреміз. Бейнефильм Алакөлдің табиғаты туралы және біздің қаланың табиғаты туралы.
1.Бейнефильм «Алакөлдің байлығы» тыңдап көріңіз.
2.Бейнефильмді көрдік, енді сайысқа кіресейік. Бірінші тапсырма:
Бастауыш пен баяндауыш арасына сызықша қойыңыз.
1.Табиғат пен адам біртұтас
2.Су тіршілік көзі.
3. Табиғат тірі дүние.
4.Айлақтың аты Байқоңыр.
5.Жер біздің ортақ үйіміз.
3.Мәтінмен жұмыс. Мәнерлеп оқу. Сұраққа жауап беріңдер.
Алакөлдің байлығы.
Алакөл көлінің тағы бір байлығы-құстар.Оның көлемі ұлғайған сайын құс саны көбейе түсуде. Ғалымдардың зерттеуі бойынша, бұл өңірді 300-ден аса құс түрі мекен етеді. Оның отыз сегізі қызыл кітапқа енген.иАл қызғылт қоқиқаз, қарамойнақ шағала (реликт) бүкіл дүниежүзінде осы Алакөл мен Үнді мұхитындағы бір аралда ғана кездеседі екен.
Қарамойнақ шағала мамонттармен бірге тіршілік еткен құс түріне жатады. Латынша Relict деген сөздің мағынасы жұрнақ,қалдық,ежелден бері тіршілік етіп, бүгінге дейін жеткен, табиғатта сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктер дегенді білдіреді. Қарамойнақ шағалалардың денесі қарғанікі сияқты, ақ түсті, тұмсығы қошқыл. Көзінің айналасы ақ шеңбермен қоршалған. Ол-жыл құсы. Қазақстанға сәуірдің басында ұшып келеді. Олар шоғырласып, ұяларын адам аяғы баспайтын Аралтөбенің қия тастарының арасына салады. Олар ұяға 1-4 жұмыртқа салып, оны 24-26 күнде басып шығарады, балапандары 40-45 күнде қанағаттанып,ұядан ұшады. Қарамойнақ шағала жәндіктермен қоректенеді, әсіресе масаларды жақсы жейді.
Демек, ең ежелгі құс- қарамойнақ шағала Қазақстанда қорғауға алынып, Қызыл кітапқа енгізілген. Ол Алакөлді мекен етеді.

Мәтінге қарай сұрақтар:
1.Реликт сөзін қалай түсінуге болады?
2. Алакөл айдынындағы қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген қарамойнақ шағаланың жойылып кетуі мүмкін бе?
3.Көл маңында тағы да қандай құстар кездеседі?
4.Қарамойнаққа сипаттама беріндер.
5.Қарамойнақ немен қоректенеді?
6.Қарамойнақ құсы қай жерде мекен етеді?
4.Берілген етістіктерді қатыстырып,сөйлемдер құраңдар.
Жазып отыр, ұшып кетеді, тігеді, келді, жүзеді, тазалап берді, шектеседі, көрініп тұр.
5.Көп нүктенің орнына керекті сһздерді қойып, етістіктерді табыңдар. Олапды түрлеріне қарай ажыратыңдар.
1.Бағымызға қарай көлік кешікпеі келді де,Алакөлге ... ... .2.Ойнап сөйлесең де, ... сөйле. 3.шешен сөз бастар, батыр қол ... .4. Жаманға жан ... .5.Алакөл суының емдік қасиеті туралы көпшілік ... .6. Кісі қатесіз болмас.көл бақасыз ... .7. Ол Алакөл ауданының солтүстік-шығыс бөлігіне ... .
Керекті сөздер: ойлап, жуымас, білмейді екен, болмас, жүріп кеттік, бастар, келе жатыр.
6.Берілген сөйлемдерді толықтырып,әңгімелеңдер.
Адам баласы табиғатты... .
Біз бұлақтардың көзін... .
Су мол болса, астық та... .
Табиғаты сақталған халықтар ұзақ өмір... .
Экология төмен аймақтарымыз көбейіп... .
Керекті сөздер: сүреді, барады, қорғау тиіс, аштық, мол болады.
6. Ассоциация құру.
«Табиғат» деген сөзді естігенде сендер қандай ассоциацияларды көз алдына елестетесіңдер?

Сонымен, «Табиғат» -бұл...( ауа, бұлақ, таулар, өзендер, құстар...)
7.Миға шабуыл: Қазақстанның қандай тауларын білесіңдер? Қандай өзендерін білесіңдер? Әлемдегі ең ұзын өзен? (Ніл өзені). Ең қысқа өзен? (АҚШтағы Ди өзені). Қазақстанда неше көл бар? (48000астам). Ірі көлдер? (Балқаш, Алакөл, Сасықкөл).Ең ірі көл?(Каспий көлі. Көлемі үлкен болғандықтан, оны теңіз деп атайды). Әлемдегі ең терең көл? (Сібірде орналасқан Байкал көлі).
8.Ой шақыру: Адам қандай ауамен демалады? (таза)
Не көп болса, ауа таза болады?(ағаштар).
Сондықтан не көп отырғызу керек?(ағаш).
9. Қанатты сөздер: Жер- қазына, су- алтын, мал -байлық. (есте сақтау)
10.Сергіту сәті: « Сөздік ойын»
I . Жұлдыз тобы II. Бұлақ тобы
жер кедр
окружающая среда чистый
вред птицы
мороз дождь
край озеро
клюв молния
11. Тиісті көмекші етістіктерді қойып жазыңдар.
1 Оның досы ұзақ күтіп ... . келдік
2 Менің ағам метромен келе ... . жаттық
3 Тапсырмаларды тез жазып ... тұрды
4 Көлге суға түсіп ... . жатқан шығар
5 Онымен аяқастынан кездесіп ... келіп отыр
6 Құжаттарды үйде ұмытып ... болдым
7 Жаңа досым туралы айтқым .... қалдым
8 Көлдің жағасында демалып .... кетіппін

12.Етістікті қайталау. Етістік қандай сұрақтарға жауап береді? Негізгі етістікке нелер жалғанады? Негізгі, туынды етістіктерге мысалдар, сөйлемдер құрастырыңдар.
13.Аукцион ойыны .
Мен бүгін тауға...(барамын, аламын, жазамын).
Біз бұлақтың көзін ...(ашамыз, жазамыз, құямыз).
IV. Бекіту «Синквейн» стратегиясы (орман , Алакөл) (дәптерге жазу)
1.Зат есім: Орман
2.Сын есім:
3.Етістік:
4.Сөз тіркесі:
5. Сөйлем:.
Үй тапсырмасы: «Алакөл» жайында жоба дайындап келу.
Балалар, бүгінгі сайыс сабағында біз не туралы әңгімелестік? Біз Алакөл туралы әңгімелестік және оның байлығын білдік. Әсіресе, біздің өзіміздің қаланың табиғаты қандай тамаша! Сондықтан табиғатты қорғауымыз керек . Ал енді, әр топ өз смайликтерін санайды. Қай топта смайликтердің саны көп болса, сол топ жеңіп шығады.