Қазақ тілі 8 сынып. Сабақтың тақырыбы: Қазақстанның қорықтары

Мұғалім: Краубаева Айгүл Сағидолдақызы

 Сабақтың мақсаты:

    1) Мәтінге қатысты жаңа сөздер үйрету арқылы оқушыладыңсөздік қорын байыту, тақырып бойынша ауызекі сөйлеуге дағдыландыру, қарым-қатынас тілін кеңейту, грамматиканы коммуникативті қолданыста пайдалану дағдыларын қалыптастыру;

    2) Оқушылардың мәтінмен жұмыс барысында  функционалды сауаттылықтарын қалыптастыру(жалпы сауаттылық,  ақпараттық,  коммуникативтік, тілді игеру), ой-өрісін кеңейту арқылы есте сақтау қабілеттерін арттыру, тілдерін дамыту

   3) оқушыларды табиғат байлықтарын сақтауға және оларды қорғауға тәрбиелеп, сүйіспеншілігін арттыру.

 Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер: түсіндіру, сұрақ-жауап, әңгімелеу, іздену, аударма

 Сабақтың типі: дәстүрлі

 Сабақтың түрі: жаңа сабақ

 Пәнаралық байланыс: география, биология

 Көрнекілік құралдар: интербелсенді тақта, суреттер, Қазақстан картасы, кеспелер, оқулық

 Сабақтың барысы:

  І.Ұйымдастыру кезеңі.   Амандасу. Кезекшімен сұхбаттасу.

 ІІ.   Сабақтың мақсаттарымен таныстыру: Сабақтың ой-қазығы

             Табиғат дегеніміз не?

            Экология ұғымын қалай түсінесің?

            Қорық   дегеніміз не?

            Қорықтар неге керек?

 Сабақта шешетін мәселелеріміз:

            Туған жеріміздің қорықтарымен танысу;

            Қорықтарда қорғауға алынған жан-жануарлар мен өсімдік түрлері;

            Қазақстан картасына  қорықтарды түсіру;

Сабақ барысында  осы сұрақтарға жауап табуға асығайық!

         1. Үй тапсырмасын тексеру:

               -Балалар, өткен сабақта не жайлы әңгімелестік? (жауап)

               -Яғни, өткен сабақтың тақырыбы қандай болды? (жауап)

              Сөздерді қайталау

Мына слайдтағы өткен сабақта  танысқан сөздерді мұқият оқып, аударыңдар.  Өз-өздеріңді тексеріңдер.

 Өндіріс                                     промышленность

дамыған                                   развитый

қорық                                       заповедник

жан-жануарлар                      животные

өсімдіктер                                растения

табиғат                                     природа

қоршаған орта                        окружающая среда

қорғау                                       защищать

сақтау                                       сохранять

құрып кететін                          исчезающие

қауіп                                         опасность

сирек кездесетін                     редко встречающие

зардап шегеді                          страдают           

  ІІІ. Жаңа сабақ - Оқушылар, бүгінгі сабақта табиғат байлықтары туралы әңгімемізді жалғастырамыз.

1сұрақ:   Табиғатқа нелер зиянды деп ойлайсыңдар? 

2сұрақ:   Табиғатты қорғаудың жолдары қандай?

3 сұрақ: Туған өлкеміздің табиғаты тамаша, экологиясы жақсы,ол қорғауды қажет етпейді.Осы пікірге қалай қарайсыңдар?

 - Онда табиғат байлықтарын сақтау, қорғау үшін мемлекет не істейді? (қорықтарды ашады).

 - Дұрыс. Бүгін біз сендермен Қазақстанның қорықтары туралы сөйлесеміз.

 - Яғни, сабағымыздың тақырыбы:  (оқушылар айтады).

      а)  Видеокөріністі ұсыну.  Алдын-ала беретін тапсырма: Видеокөріністі мұқият қарап, қорықтардың атын есте сақтау.

      ә) Ең біріншіден, қорықтар туралы мәтінімен танысар алдында, жаңа сөздермен танысуымыз керек. Сабақта өтілетін, меңгеретін жаңа сөздермен жұмыс:                        

1.ТАБИҒИ АЙМАҚТАР                      ПРИРОДНЫЕ ЗОНЫ                       2.ТАБИҒАТ ҚАЗЫНАСЫ                  БОГАТСТВА ПРИРОДЫ                       3.АРАЛ                                                  ОСТРОВ                       4.КЕЛГЕН-ҚАЙТҚАН                        ПЕРЕЛЕТНЫЕ                       5.ШӨЛДІ                                              ПУСТЫННЫЕ                       6.ҰЙЫМДАСТЫРЫЛҒАН               ОРГАНИЗОВАНЫ(СОЗДАНЫ)

7.АҚБӨКЕН                                        САЙГАК                                                       8.ҚАРАҚҰЙРЫҚ                               ДЖЕЙРАН                                         9.СҰРҒЫЛТ ШАҒАЛА                     СЕРАЯ ЧАЙКА                     10.БҰҒЫ                                               ЛОСЬ                                                                   11.ҚҰНДЫЗ                                         СОБОЛЬ                     12.ҰЛАР                                               ИНДЕЙКА ГОРНАЯ                     13. ТЫРНА                                          ЖУРАВЛЬ                     14.ЛАШЫН                                         САПСАН                     15.ІНЖУ-МАРЖАН                          ЖЕМЧУЖИНА

   4. Жаңа сөздермен жұмыс:

 1) сөздерді оқу

 2)бірнеше оқушыға жаңа сөздерді айтқызу

 3) сөздік дәптерге жазу

 4) жаңа сөздердің қазақша баламасын табу

 5) жаңа сөздерді жақсылап пысықтау үшін, келесі тапсырма орындаймыз: бірнеше сөйлем құрастыру

ІҮ.Оқулықпен, мәтіндермен жұмыс.

           Бүгінгі сабақта біз топпен жұмыс істейміз.

          а) 233-234 бет   Қорықтар.Марқакөл қорығы. Мәтіндермен жұмыс

 - Ал енді оқушылар, назарларыңды мәтінге аударыңдар.

 Тапсырма:

233-234 бет   Қорықтар. Мәтінді оқу, түсіну, берілген бөлімдердің негізгі ойын ажырату, бөлімді атау:

                   1 топ   -  1,2 бөлім

                   2 топ   -  3,4 бөлім

                   3 топ   -   Ұсынылған мәтінмен жұмыс: Қазақстанның шығысында орналасқан қорық.(Оқушылар топпен өз тапсырмаларын орындайды( 6-7 мин)

Шығыс Қазақстанда   Марқакөл Ұлттық Қорығы бар. Марқакөл көлін осы аймақтың інжу-маржаны деп атауға болады.   Ол оңтүстігінде Күршім тауымен, солтүстігінде Азутау тауымен шектеледі. Көлдің ұзындығы 38км, ені 19 км және тереңдігі 27м. Оған 27 өзен құяды, тек Қалжыр өзені ғана көлден ағып шығады. Марқакөл суы көгілдір, таза және тұщы, балыққа бай.  Балық түрлерінен- қызыл балық қорғауға алынған. Тауларда негізінен жапырақты және шыршалы ағаштар өседі, қарағай орманына толы. Биік таулар медициналық  қасиеті бар шөпке бай (алтын және марал түбірі, бергиния, т.б.). Фаунасы түрлі және мол. Ағаштар арасынан қоңыр аюларды, бұғыларды, түлкілерді, жабайы мысықтарды, маралдарды, құндыздарды,  сирек кездесетін қызыл қасқыр және басқаларын көруге болады. Құстардан ұлар, аққу, тырна, лашын сұрғылт шағалалар  бар.

  ә)- Дәптерлерімен жұмыс.  Күнді, тақырыпты жазу.

            Топ оқушыларына тапсырмалар:

        1. Бөлімнің негізгі ойын ашатын тірек сөздер мен сөз тіркестерін табыңдар;тақтаға, дәптерлеріне  жазу

        2. Бөлімді (мәтінді) атау:

        3.Тірек сөздер мен тіркестерге сүйеніп, қысқаша өз бөліктерін әңгімелеу.

 б)  Берілген мәтіндермен жұмыс істеу әрі қарай күрделілеу болады.     (тақтада сұрақтар, оқушылар оқып, жауап береді). (3 мин)

         – Алдарыңда  Қазақстан картасы. Мынадай тапсырма беріледі:

        1 топтың тапсырмасы:

      Кеспеде берілген қорықтардың аттарын, 

      Қазақстанның қай өңірінде   орналасқанын карта арқылы табыңдар. - 1 мин уақыт беріледі.

      2 топтың тапсырмасы:   

           Наурызым және Қорғалжын қорығында не қорғауға алынған?

           Барсакелмес қорығында қандай жануарлар  қорғауға алынған?

          Ақсу-Жабағалы, Алматы қорықтарының мақсаты неде?    

     3 топ тапсырмалары:    

       Марқакөл қорығы қай өңірде орналасқан?

       Көлдің суы қандай?

       Көлде қорғалатын балық қалай аталады?

       Қорықта қорғауға алынған жануарлар мен құстарды ата;

 Ү. Бекіту

          Кестені толтыру Сынып тақтасына және дәптерлеріне жазу 

1 Тапсырма:  Қорықтарды атауын жазу, орналасқан аймағын анықтау, өсімдіктер мен жануарларын көрсету. Тексеру.

2. Тапсырма:    Қазақстан картасына  қорықтарды түсір.

3. Мәтінмен жұмыс істегенде аңғарған шығарсыңдар, кейбір қорық атауларында  күрделі сөздер кездесті. Олай болса, қүрделі сөздер туралы ережені еске түсірейік.

 (жауап)

. Ал енді грамматикалық тапсырманы орындайық:  

Қорықтың атауларынан  күрделі зат есімді  анықтап, түрін атаңдар, жасалу жолын белгілеңдер:

ҮІ. Сабақтың қорытындысы:.

        1. Бүгін сабақтың алдында қойылған мәселелерімізді еске түсірейік. Олар:   

• Табиғат дегеніміз не?
• Қорық   дегеніміз не?
• Қорықтар неге керек?
• Туған жеріміздің қорықтарымен танысу;
• Қорықтарда қорғауға алынған жан-жануарлар мен өсімдік түрлері;
• Қазақстан картасына  қорықтарды түсіру.                     
• Бүгін қандай сөз түрлерін қайталадық?
• Күрделі сөздер деген не?  Оның түрлері.

2) Ой толғау.  Сонымен, балалар, қорықтар экологияны жақсарту үшін өткізілетін шаралардың  бір түрі.  Табиғат байлықтарын бастапқы қалпына келтіру мен оны келешек үшін сақтап қалу, табиғат өзгерістеріне бақылау жасау мақсатымен қорықтар ашылған.

 ҮІІ. Үй тапсырмасын беру (2 мин.)

  1: жаңа сөздерді жаттау

  2. деңгейлік тапсырма:

            1деңгей:    Мәтіндерді оқу түсіну;

            2деңгей:    Мәтінді өз сөзімен әңгімелеу;

            3деңгей:    Тақырыпты негізге алып, презентация (реферат)  жасау, қорғау;

ҮІІІ.Психологиялық, эмоциялық жағдай жасау – Видеокөріністі ұсыну.

ІХ. Қоштасу.