§8.1.8.2.ІІІА топша элементтерінің жалпы сипаттамасы.Алюминий және оның қосылыстары. Лабораториялық тәжірибе 11 «Алюминий және оның құймала

Тақырыбы

§8.1.8.2.ІІІА топша элементтерінің жалпы сипаттамасы.Алюминий және оның қосылыстары. Лабораториялық тәжірибе 11  «Алюминий және оның құймаларының үлгілерімен  таныстыру»

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық

тәрбиелік:

Оқушыларға р  -элементтердің атом құрылысы мен кристалл торларының ерекшеліктері туралы білімді қалыптастыру; алюминий,оның табиғатта кездесуі,қасиеттері,қолданылуы,алынуы;

р  -элемент  алюминийдің электрондық формуласын  құрастыру ,жеке атомға сипаттама беру,әр топтың атомдарының айырмашылығын түсіндіре білу ,қорытынды жасау,жүйелеу,  сөздік қорын молайту білім-білік дағдыларын дамыту.

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Аралас сабақ

Сабақ өткізілу түрі:

Кітаппен өз бетінше жұмыс жасау,мұғалімнің толықтыруы 10-ЕТЖ-1 жұмыс істеу, 9-Б-3көру, фронталды сұрақтар,кітаппен өз бетінше жұмыс,хабарлама 

Құралдар мен реактивтер:

Кітап, дәптер, интерактивті тақта ,10-ЕТЖ-1,  ХЭПЖ.

Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

  -сабақта  қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

  -оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың  жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.

1-2

Үй тапсырмасын тексеру кезеңі: 

Сабақтың  білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

1.Айналымға берілген үй тапсырмасын тексеру:бір-бірін тексеру.

5-7

Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын  айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің  практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың  білім алуға деген    ынта-ықыласын жұмылдыру.

 -оқушыларды  білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

   2.Оқыту проблемалары:

     Алюминий

Білімді жаңғырту.  (Актуализация ):  

• 3 топтың металдарына сипаттама беріңдер.
• Алюминийдің электрондық,  графикалық формулаларын құрыңдар.

2-3

Жаңа сабақты түсіндіру кезеңі

Білімділік міндеттері:

-оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын қамтамасыз ету;

 -нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді меңгеруіне жағдай туғызу;

- оқушыларды өтілген материалды қайта жаңғыртып, еске түсіру әдістерімен қамтамасыз ету;

 -түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге ,талдауға көмек ету;

-оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше қабылдауын қамтамасыз ету.

Жаңа сабақты түсіндіру:

2.Мұғалімнің түсіндіруі:

Р– элементтер  – 30 элемент.  Тотықсыздандырғыш қасиеті әлсіз,тотықтырғыш қасиеті бейтарап атомдарда артады, иондану энергиясы кемиді және электрондарды беру қасиеті топ бойынша жоғарыдан төмен қарай артады.Жоғары тотығу дәрежесі  топ нөміріне сәйкес келеді.

        3 топ кең таралған –бор, алюминий;  сирек кездесетін – галлий,  индий, таллий элементтерінен тұрады..  Бор-бейметалл,  ковалентті байланыспен байланысқан,  көміртек пен кремнийге жақынАлюминий екідайлы,жоғарыдан төмен қарай топ бойынша атом радиусы өседі.

2.Алюминий табиғатта тек қосылыстар күйінде кездеседі,ал бос күйінде ешқашан кездеспейді.

 Ақ саз Al2O3*2SiO2* 2H2O; 

ортоклаз  (дала шпаты) K2O*3Al2O3*6SiO2*2H2O;  

нефелин     Na2O* K2O*Al2O3;  

 боксит  Al2O3*2H2O. 

Бұл жер қыртысында оттек пен кремнийден кейін үшінші орынды алатын,  табиғатта өте кең таралған элемент.                 

Алюминийді криолиттегі алюминий оксидінің балқымасын электролиздеу арқылы алады.

                                       950 С, Na3AlF6

                       2 Al2O3--------------------------------------------------4A l  +  3O2

                                              Эл.ток                                                                                                                          Металл алюминийдің қандай физикалық қасиеттері бар?

 Алюминийдің химиялық қасиеттері:

1.активті металл,  кәдімгі жағдайда жұқа оксидтік қабықша түзіледі  ;

2.жоғары температурада ұнтақталған күйде  оттекепен, күкіртпен әрекеттеседі; 

   қатты қыздырғанда -  азотпен, көміртекпен әрекеттеседі;

3.қалыпты жағдайда– хлор және броммен,  катализатор қатысында   (су)   йодпен;

4.алюминий металдарды олардың оксидтерінен тотықсыздандырады;

5. ерітіндіден бөліп алған алюминий ауада өте жылдам тотығады;

6. сұйылтылған қышқылдармен әрекеттеседі;

7.тұздар ерітіндісімен әрекеттеседі;

4Al + 3O2== 2Al2O3

2Al +3S == Al2S3  

2Al +3Cl2 == 2AlCl3

4Al +3C == Al 4C3

2Al +3I2 ==2AlI3

Cr2O3 + 2Al  ==2Cr + Al2O3

2Al + 6H2O== 2Al(OH)3 +3H2

2Al +6HCl == 2Al Cl3+3H2  

2Al + 3CuCl2==2AlCl3 +3Cu

3. Лабораториялық тәжірибе 11 «Алюминий және оның құймаларының үлгілерімен  таныстыру»

Алюминийге қарағанда құймалары иілгіштігі нашарлау,бірақ берік.

4. Алюминий оксиді.

Кітаппен өз бетінше жұмыс .Сұрақтарға жауап беріңдер:

  Алюминий оксидінің молекулалық,  графиктік  формулаларын жазыңдар.

Оны қалай алады?

Алюминий оксидінің химиялық қасиеттері қандай  ?                                                               9-Б-4көрсету.

13-14

Жаңа сабақты қалай қабылдағанын  алғашқы тексеру кезеңдері:

Білімділік мақсаты:

- оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын анықтау;

 -алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

10-ЕТЖ-1 .64бет  №1,2-нұсқа. №4,1-нұсқа

 Дәптерге жазу:

3-5

Білімді жүйелеу және қорытындылау

Білімділік міндеттері:

  - оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

 -алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

1.Қорытынды жасау:

1.активті металл,  кәдімгі жағдайда жұқа оксидтік қабықша түзіледі  ;

2.жоғары температурада ұнтақталған күйде  оттекепен, күкіртпен әрекеттеседі; 

   қатты қыздырғанда -  азотпен, көміртекпен әрекеттеседі;

3.қалыпты жағдайда– хлор және броммен,  катализатор қатысында   (су)   йодпен;

4.алюминий металдарды олардың оксидтерінен тотықсыздандырады;

5. ерітіндіден бөліп алған алюминий ауада өте жылдам тотығады;

6. сұйылтылған қышқылдармен әрекеттеседі;

7.тұздар ерітіндісімен әрекеттеседі;

5-7

Бақылау және өз бетінше бақылау:

Білімділік міндеттері:

  - оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

 -алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары

Жаттығуларды тексеру

2-3

Үй тапсырмасын беру кезеңдері:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға  үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

параграф  8.1 – 8.2 –оқу,  № 2,4 (210) – бірінші деңгей,  7-9 (210) – екіші деңгей(жазбаша)

2. Күнделікке жазғанын тексеру

1-2

Сабақ қорытындысын шығару:

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою

1-2

Рефлексия кезеңі

Білімділік міндеттері:                                                                                                                  -оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру.

-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым –қатынас принципін үйрету.Өздерің сабақта не істеп үлгердіңіздер?Сыныптастарыңызға немен көмектесе алдыңыздар. қызықты болды ма? Білгендеріңнің маңызы қандай? Сабақтың қай кезеңі ұнады?

1-2