§1.11. Тұздар класы. Лабораториялық тәжірибе №2 «Тұздар гидролизі»:

Тақырыбы

§1.11. Тұздар класы. Лабораториялық тәжірибе №2  «Тұздар гидролизі»:

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

Теорияны қоытындылау,көптеген бейорганикалық заттардың тұздар класына жіктелуі,тұздар гидролизі туралы алған білімді қалыптастыру;

Тұздар гидролизі реакция теңдеулерін жаза білу дағдысын түсіндіру, есте сақтау,көңіл аудару,есеп шығару  қабілеттерін дамыту;

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Жаңа сабақ.

Сабақ өткізілу түрі:

 Мұғалімнің ауызша түсіндіруі, кітаппен өз бетінше жұмыс істеу, 10- ЕТЖ -2 жаттығулар орындау

Құралдар мен реактивтер:

интерактивті тақта, 10- ЕТЖ -2,  ХЭПЖ, кітап, дәптер.

Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

  -сабақта  қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

  -оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың  жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.

1-2

Үй тапсырмасын тексеру кезеңі: 

Сабақтың  білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

Айналым бойынша берілген тапсырманы тексеру.

5-7

Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын  айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің  практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.Білімді жаңғырту.

 (Актуализация )

Білімділік міндеттері: .

-оқушылардың  білім алуға деген    ынта-ықыласын жұмылдыру.

 -оқушыларды  білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

 2.Оқыту проблемалары:

 Тұздар класы.Гидролиз реакциясы.

1.Білімді жаңғырту:

10- ЕТЖ -2 жұмыс жасау.

3-4

Жаңа сабақты түсіндіру кезеңдері:

Білімділік міндеттері: 

Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын қамтамасыз ету;  

- оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен қорытынды    

  шығаруға,жүйелеуге қажетті  түрлі әдіс –тәсілдерді үйрету;

- оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға ,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық тұрғыдан түсінуге көмек жасау.

1.Мұғалімнің жаңа сабақты түсіндіруі:

2. Лабораториялық тәжірибе №2  «Тұздар гидролизі»:

Мақсаты: индикатор көмегімен реакция ортасын анықтау, реакций  гидролиз реакциясын құрастыру:

Қорытынды: NaCl  + HOH  ========

                         Na2CO3   +  HOH  ======== NаНСО3  + NaOН

                         NаНСО3  + НOН   ======== Н2СО3 + NaOН

                         Al2(SO4)3+ НOН   ======== AlOНSO4

1887жылыАррениусс ұсынған ЭДТ қышқыл, негіз, тұздардың табиғатын

олардың диссоциациялану константасын тәжірибе жүзінде анықтайды.

            Бренстед теориясы бойынша, қышқылдар мен негіздердің қасиеттерін берген немесе қосып алған протонның санымен анықтайды .Бірақ бұл теориялар қорытындыланған теорияларға бағынады.Егер жай, бір элементтен тұратын қышқыл мен негіздің күшін анықтау қиын емес.Металл атомы электронды беретіндіктен–негіз,негіздің күшін оның атомының иондық потенциалымен анықтайды.Бейметалл атомдары электронды қосып алады,сондықтан олардың күшін электронды тартқыштық шамасымен анықтайды.Бұл шамалар бойынша сілтілік металдардың негізділігі бірінші топта литиден цезиге қарай артады;бұл оладың тотықсыздандырғыш қасиетінің өсуімен сәйкес келеді, 7 топтың галогендерінңің қышқылдық қасиеті фтордан йодқа қарай кемиді,бұл олардың тотықтырғыш қасиетінің төмендеуіне  сәйкес келеді.Неғұрлым қышқыл мен негіздің қасиеті күшті болса,соғұрлым олар өзара  белсендірек әрекеттеседі де, байланыс түзеді

Мысалы:

                    2Cs + F2 ==2CsF

                    Ca+  Cl2 ==CaCl2

 Катиондар мен аниондардың күшін анықтау үшін иондық потенциал шамасын пайдаланамыз.Ол зарядталған бөлшектің зарядының,бөлшек радиусының шамасына қатынасына тең.

                                                          U==Z / r

              Бұл теңдеуден көріп отырғандай, қышқыл-катиондардың қышқылдық қасиеті, заряд шамасының өсуімен артады.Мысалы:  хлорид,  сульфид,  нитрид.Күрделі аниондар үшінде солдан оңға қарай артады: нитрат, карбонат,  фосфат.Егерде зарядтары бірдей болса, күштері радиустың өзгеруімен анықталады.Ионның радиусының кемуімен қышқыл мен негіздің қасиеті артадыМысалы.:    калий,  натрий,  литий иондары.

                Усанович теориясы бойынша, сутекті қышқылдар молекуласында катион заряды- сутек-протонның +1-ге тең, соған қарамастан қышқылдық қасиетке ие, сондықтан протонның радиусы өте кішкентай шама,оның иондық потенциалы анионның потенциалына қарағанда әлдеқайда кіші болады. Мысалы:

Су күкірт қышқылының ангидридімен әрекеттескенде ,су анионды беріп негіз болады,ал күкірт оксиді,анионды қосып алып қышқыл болады:                                   H2O   +    SO3        ==   H2SO4

  негіз           қышқыл                      тұз

Бірінші жағдай:

Әлсіз қышқыл мен күшті негіздің әрекеттесуінен түзілген тұздың сумен әрекеттесуі:

Na2CO3   +  HOH  ======== NаНСО3  + NaOН

NаНСО3  + НOН   ======== Н2СО3 + NaOН

Na  + гидролизге тек күшті негіз CO3    қатысады

CO3+  HOH  ======== НСО3  + OН

НCO3+  HOH  =======Н2О +СО2  + OН

Екінші жағдай:

Әлсіз негіз бен күшті қышқылдың негіздің әрекеттесуінен түзілген тұздың сумен әрекеттесуі:

ZnCl2  +HOH  ======ZnOHCl + HCl

ZnOHCl + HOH =====Zn(OH)2  +HCl

Zn  +HOH--------ZnOH + H

ZnOH+ HOH==== Zn(OH)2  +H

Қышқыл  Zn судың ОН иондарын байланыстырады,нәтижесінде сутек катиондары жиналады,сондықтан реакция қышқылдық ортаны көрсетеді.  .

Үшінші жағдай:

Әлсіз негіз бен әлсіз қышқылдың немесе күшті негіз анионы мен күшті қышқылдың катионынан түзілген тұздың сумен әрекеттесуі:

Әлсіз негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұздың сумен әрекеттесуінде екі ионда сумен әрекеттесіп, гидролиз қайтымсыз болады,себебі тұз толығымен ыдырайды. Cr2S3 + 3H2O----------2Cr (OH)3  +H 2S.

15-17

Жаңа сабақты қалай қабылдағанын

алғашқы тексеру кезеңі:

Білімділік мақсаты:

1.  - оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

    -алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

    - кеткен кемшілікті жою жұмыстары; -

 10- ЕТЖ -1 дәптерімен жұмыс орындау №1, 38 бет тест №5   №1-10

2-3

Білімді қорытындылау және жүйелеу:   

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау;

Дәптерге жазу.

6-7

Білімді тексеру және өз бетінше тексеру кезеңі: 

-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс  меңгергенін анықтау;

Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды анықтау.Кеткен олқылықтардың   себебін анықтау.

-оқушылардың өзін –өзі бағалау қабілеттерін дамытуға жағдай жасау.

Жаттығу тексеру.

3-4

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға  үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

параграф .1.11оқу. № 8,9– жазбаша орындау. (41бет)

1-2

Сабақ қорытындысын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.  

1-2