Шағын-орталықтарда орталық кеңістігін ұйымдастыру туралы ҰСЫНЫСТАР РЕКОМЕНДАЦИИ по организации простра

Қостанай  облысы  әкімдігінің білім басқармасы

Управление образования акимата Костанайской области

 

 

Шағын-орталықтарда

 орталық кеңістігін ұйымдастыру  туралы ҰСЫНЫСТАР

 

РЕКОМЕНДАЦИИ

 по организации пространственной среды 

в мини – центрах.

 

 

Қостанай қаласы 2009ж.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жалпы орта мектептер жанындағы шағын – орталықтардың пәндік ортасын ұйымдастыру үшін берілген ұсыныс.

Рекомендовано для организации предметной среды в мини – центрах при общеобразовательных школах

 

Әзірлегендер:

 Қостанай облысы әкімдігінің білім басқармасының мектепке дейінгі, қосымша білім беруді дамыту және тәрбие жұмысы бөлімі.

Лисаков, Рудный қалаларының, Қостанай ауданының мектепке дейінгі білім беру мекемелері тәрбиешілерінің  шығармашылық топтарының мүшелері

Разработчики:

Отдел  развития дошкольного, дополнительного образования и воспитательной работы управления образования акимата Костанайской области

Члены творческой группы воспитателей дошкольных организаций городов  Лисаковска, Рудного и Костанайского района.

 

 

Шағын-орталықта тәрбиеленушілерді  жеке тұлға ретінде дамыту үшін пәндік орта жасауға жағдай туғызу.

Бәсекеге қабілетті тұлға  құзіреттілігін дамыту үшін материалдық-техникалық жағдай:

- Қабылдау бөлмесі (әр балаға арналған жеке шкаф, әсем безендірілген бұрыш: «Ата-аналар үшін ақпарат», «Ата-аналар, нәресте аузынан шыққан», «Туған күніңмен», «Топтағы балалар фотолары») тағы басқалар.

- Оқу кабинеті (бағдарламалық орталықтар үшін өзіндік шкафтар, сабақ өткізу үшін әр түрлі шкафтар, балалардың қиялын дамыту үшін шкаф, жеткілікті жарық,  балалар шаршаған кезде демалатын кілемдер, паластар).

- Ойын бөлмесі (балалар аяқ - киімсіз жүру үшін – ковралан, «Шаштараз», «Ас бөлме», «Жататын бөлме»  т.б. сюжетті-рөлдік ойындар және  осы ойындарға  сәйкес нышандар,  машина ойыншықтарына арналған шкаф, гараж және жол салуға арналған үлкен конструкторлар, екі диванымен кітап бұрышы және стол  үстіне  қойып ойнайтын  баспа ойындар мен музыкалық  ойыншықтар (ойыншық гитара, гармошка, металлофон, пазлы, суретті жинастыр, домино т.б.).

  Мектепке дейінгі ересек жастағы балалар үшін пәндік-кеңестік орталығы

  Пәндік-кеңестік орталығын ұйымдастыруға қажетті талаптар:

-          орта балаға әсерлі, вариативті және әртүрлі, ауысымды болу керек, оған  қызмет түрлері ерекшеліктерін қалыптастыру мүмкіндіктерін туғызу үшін  алуан түрлі компоненттерді енгізу керек;

-          ортаны  ұйымдастырған кезде  балалардың әртүрлі қызметін жүзеге асыру үшін оларға керекті материалдар мен құралдар, балалардың көзі көретін, немесе қолдары жететін, үлкендердің көмегінсіз өздері ала-алатын жерде орналасқан жөн.

         Пәндік-кеңестік орталығы қазіргі заман бөлмелеріне әзірленген қауіпсіздік  және санитарлық-гигиеналық  талаптарға сәйкес болу керек.

        Танымдық қызмет.

   Математика орталығына  керек заттар:

-          дидактикалық ойындар «Мен санап үйренемін», «Санды тап», «Сандар құрамы», «Қызықты сан», «Лабиринттер» т.б.;

-          демонстрациялық және  үлестірмелі материалдар;

-          жай және әр түрлі қарындаштар;

-          жиынтық полотносы;

-          сандар кассасы;

-          ені және ұзындығы әртүрлі жолақ жиынтығы;

-          «+», «-», «<», «>» белгілерінің жиынтығы;

-          жазу дәптерлері, сызғыштар, ұзындықты және көлемді өлшейтін өлшеуіштер т.б.

Сауат ашу және тіл дамыту орталығы

- дидактикалық ойындар:

«Сөз құрамы», «Мені тап», «Берілген әріпке сөз ойла», «Ребустар», «Сөзді тап», «Сөз ойла», «Сөйлем құрамы», «Дыбыстар әлемінде», «Ассоциация», «Дыбыс лотосы», «ТРИЗ», «Айырмашылығын тап», «Бір сөзбен айт», «Ұқсастығын тап», «Жұмбақтар», «Әріпті тап» т.б..

 - буындар таблицасы ;

 - әріптер кассасы;

 - түрлі-түсті фишкалар;

 - жазу үлгісі;

 - тақта;

 - маркерлер;

 - альбомдар,

 - кітаптар,

 - ертегілер суреттемелері;

 - пәндік және сюжеттік суреттер  т.б.

Экология  орталығы, «Табиғат бұрышы»  және ғылым орталығы.

Бұл орталыққа керек заттар :

• дидактикалық  ойындар:

«Әлемді тану», «Жер және оның тұрғындары», «Кімнің үйі?», «Жыл мезгілдері және ауа-райы», «Зоолото», «Кім қалай орналасқан?», «Жаз сыйы», «Бұл қай кезде болады?», «Қызықты зоология», «Кім не жейді?», «Үлкен және кіші» т.б..

- су құйылған және песок салынған ыдыс;

- экспериментке керек  атрибуттар;

- үй бақшасы;

- экология жүйесінің макеттері;

- өлшеуіш және зерттеуге арналған приборлар мен құралдар: таразылар,  магниттер, сызғыштар, сантиметрлер, ыдыстар, т.б.;

 - глобустар;

 - табиғат календарі;

 - аквариум;

 - табиғи  материалдар және т.б.

Туған өлке бұрышы:

         - Мемлекеттік рәміздер; Қазақстан картасы;

- Қостанай облысының картасы;

- Қазақстанның архитектурасы, мәдениеті, тарихына арналған  

   шығармалар, әдебиеттер;   

     - Қазақстанның  көрнекті орындары мен атақты адамдары туралы 

        альбомдар;

- видеоматериалдар;

 - киіз үй;

 - ыдыстар;

- ұлтты қуыршақтар;

- халықтық  музыкалық аспаптар;

- әшекейлер;

- қазақ  халқының салт-дәстүрін сипаттайтын материалдар.     

 

Нәтижелі қызмет

Өнер орталығы.

Полкада барлық  дидактикалық, ойын, табиғат материалдары орналасқан:

-          дидактикалық ойындар:

   «Суреттерді жина», «Суретті жалғастыр», «Боя және айналдырып сыз», «Ойланып, айшық сал»,  «Суретті аяқта», «Не жетіспейді, сурет сал ».

- кітаптар;

- ертегілерді безендіру;

- открытка жиынтығы;

- слайдтар;

- диафильмдер;

- альбомдар;

- бояулар;

- түрлі-түсті  қарындаштар;

- халық ойыншықтарының үлгілері: Дымка, Хохлома. Гжель, ағаштан жасалған ойыншықтар;

- Қазақстан халық өнерлерінің үлгілері;

- суреттер репродукциялары.

Музыкалық орталық қызметі әртүрлі қимылды ойындарды ұйымдастыру үшін қолданылатын материалдарға  мүмкіндік береді. Жақын маңдағы орналасқан  басқа орталықтар да түрлі-түсті аудиожазбаларды қолдануға мүмкіндігі  болады. Бұнда орналасқан:

-          музыкалық  аспаптар;

-          дидактикалық ойындар;

-          аудиокассеталар, CD және  DYD – дискалар.

   Конструктивті қызмет орталығы балаларға өз бетінше архитектор, құрлысшы, инженер т.б. образдарын қабылдауға мүмкіндік береді. Бұл орталықта берілген:

- құрылыс материалдарының жиынтығы (конструкторлар);

-ойын-жұмбақтар;

- құрылыс салып ойнауға қажет шағын ойыншықтар жиынтығы;

- металл конструкторлар;

- ағаштан жасалған үлкен құрылыс материалдары;

- конструктор «LEGO»;

- мозаикалар, пазлалар.         

Театр  қызмет орталығында  полкада әр алуан театр түрлері (полка-этажеркада әртүрлі қуыршақтар) орналасады.

      Жеке отырып ойнау бұрышы топтың ең алысырақ бұрышында  орналасады. Басқа орталықтардан полка-этажеркамен бөлінеді. Жанында тұрған өнер және тіл дамыту орталықтары жеке отырып ойнау бұрышына тыныштық сақтауға жағдай туғызады.  Музыка қызметін атқаратын орталық балалардың диванда   музыка тыңдап отырып, тіл дамыту орталығынан кітаптар және альбомдар алып қарауға  жағдай туғызады. Аквариум  мен  жасыл гүлдер балалардың  тыныштық сақтап дем алуына және терезеден түсетін жарқын жарықты көлеңкелеуге жағдай туғызады.

Бұл орталықта орналасқан:

-  кілем;

-  пуф;

-  диван;

-  жастықтар;

- фотоальбомдар.

Ойын қызметі.

Бұл орталықта балалардың дамыуына қажет дидактикалық және  алуан түрлі ойындарға толы материалдар жинақталады.

Денешынықтыру және сауықтыру орталығында сауықтыру қалашығы түрінде дидактикалық және ойын құралдары қойылады.  

            Орталықта:

-  бойын өлшеуіш, (ростомер);

-   полотно (қозғалыс алгоритмі және жетістік сатысы);

-   қыз, ұл балаларға керекті ойын құралдары;

-  «Менің көңіл күйім» планшеті (рефлексия);

-  спорт құралдары (стандарттық және стандарттық емес).

Сюжеттік-рөлдік ойындар:

-  ойындар:

«Дүкен», «Шаштараз», «Аурухана», «Шоферлар», «Моряктар», «Жөндеу шеберханасы», «Үй» және т.б.;

-  стационарлық және мобильдік ойын құралдары

-  көпфункционалды қызметі бар заттар: шымылдықтар, модулдар;

-  ойын  атрибуттары;

-   киім киінуге  арналған атрибуттар және т.б.;

Кейбір орталықтар бір – біріне жақын орналасқандықтан балалардың еркін қимылдауына кедергі болуы мүмкін, бұл жағдайда кеңістікті бөлу үшін шымылдық қолдануға болады. Шымылдық тек қана топты бөліп қоймайды, оған көрнекі құралдарды іліп,  жұмыс барысына пайдалануға болады. Басқа сабақ өтіп жатқан  жағдайда перде ілінген гардиндерді де  пайдалануға болады. Сабақ біткеннен кейін перде мен планшет алынып тасталады. Полка-этажерка да топ кеңістігін бөлуге қолданылады.

Балалар еркін кеңістікте белсенді және ширақ қимылдау үшін  ойыншықтар мен құралдарды орынды  жайғастырған жөн. Балабақшалар мекемелерінде ойнауға қажет жағдай туғызуда, балалардың мектепке дейінгі жас ерекшеліктеріне сәйкес ойнау үшін күн тәртібі уақытынан басқа да,  құрал-жабдықпен жабдықталған  жан-жақты ойын орталығына қажет орын бөліп беру керек.

 

 

 

 

 

 

    Создание предметной среды для личностного развития  воспитанника  мини-центра

Материально – технические условия для развития компетентной, конкурентоспособной личности:

- Приемная комната (индивидуальный шкафчик для каждого ребенка, эстетично оформленные уголки: «Информации для родителей», «Устами родителей, устами младенца», «День рождения», «Фото группы.») и т.д.

- Учебный кабинет (оригинальные шкафы для программных зон, столы разного цвета для проведения занятий, шкаф для развития фантазии детей, достаточное освещение, ковры, паласы, для того, чтобы дети могли отдохнуть в минуты усталости).

- Игровая комната (ковралан - дети могут ходить без обуви. Мебель для сюжетно – ролевых игр «Парикмахерская», «Кухня», «Спальня» и иметь соответствующие атрибуты к играм;  шкаф для машин и их инструментов, большой конструктор, для постройки гаражей и дорог,   уголок книги с двумя диванами и стол для настольно – печатных и музыкальных игр (детская гитара, гармошка, металлофон, пазлы, собери картинку, домино – азбука и др.).

       

Предметно-пространственная среда для детей старшего дошкольного возраста

Необходимые требования к организации предметно-пространственной среды:

-  среда должна быть сменяемой, разнообразной и  сложной, вариативной, динамичной; она должна включать разнообразные компоненты, способствующие формированию различных видов деятельности;

-  среда должна быть организована так, чтобы материалы и оборудование, необходимые детям для осуществления любой деятельности, были либо в поле зрения ребенка, либо  доступны, чтобы  он мог их взять, не обращаясь за помощью к взрослым.

Предметно-пространственная среда должна  отвечать санитарно-гигиеническим требованиям  и требованиям безопасности, разработанным для современного жилища.

Познавательная деятельность.

Центр математики включает в себя:

- дидактические игры:

«Я учусь считать», «Найди число», «Составь число», «Посчитайка», «Веселый счет», «Считалочка с Вини Пухом», «Кто в теремочке живет?», «Веселые клеточки», «Лабиринты», «Цветная геометрия», «Геометрическое лото», «Цвет и форма», «Продолжи ряд», «Что за чем», «Знай время», «Часть и целое», «Мой день, мой дом», «Найди лишнее», «Умное домино».

- демонстрационный и раздаточный материал;

- прописи, линейки, мерки для длины и объема;

- простые и цветные карандаши;

- наборное полотно;

- кассы цифр(индивидуальные и демонстрационные);

- набор полос различной длины и ширины;

- набор знаков «+», «-», «<», «>»;

- блоки Дьенеша

- квадраты Никитина;

- цветные палочки Кюизенера;

- квадраты Воскобойникова.

Центр развития речи и грамоты:   

- дидактические игры:

«Где живут предлоги», «Короткие истории», «Составь слово», «Противоположности», «Найди меня», «Что сначала, что потом?», «Подбери слово к букве», «Буква + слово = Новое слово», «Ребусы», «Скажи наоборот», «Расшифруй слово», «Я могу!», «Ассоциации», «Составь предложение», «В стране звуков», «Звуковое лото», «Чудесные вещи - ТРИЗ», «Найди отличия», «Назови одним словом», «Чем мы похожи», «Летит, плывет, едет», «Загадки - отгадки», «Найди букву», «Азбука от «А» до «Я».

-  таблицы со слогами;

-  касса букв;

-  цветные фишки;

-  прописи;

-  доска;

-  маркер;

-  альбомы,

-  книги,

-  иллюстрации к сказкам;

-  предметные и сюжетные картинки

-  закладки и указки

Экологический центр «Уголок природы»  и  центр науки и экспериментирования  совмещены, т.к. близки по своему содержанию. Здесь размещены:

-  дидактические игры:

«Узнаем живой мир», «Земля и ее жители», «Чей домик?», «Времена года и погода», «Зоологическое лото», «Кто как устроен», «Береги живое», «Дары лета», «Когда  это бывает?», «Занимательная зоология», «Кто что ест?», «Большие и маленькие».

-    емкости с песком и водой;

-    атрибуты для экспериментирования;

-    домашний огород;

- схемы, с которыми дети знакомятся на занятиях по развитию экологических представлений;

-    макеты экологических систем;

-  измерительные и исследовательские приборы и оборудование: весы с гирями, увеличительное стекло, магнит, мерки абсолютные (линейка, сантиметр, емкости);

-   глобус;

-    календарь природы;

-    аквариум;

-    живой уголок;

-    природный материал и т.д.

Уголок родного края:

         -   государственная символика; карта Казахстана;

-   карта Костанайской области;

-   литературные произведения, посвященные истории, культуре, архитектуре Казахстана;

-   альбомы достопримечательностей и выдающихся людей Казахстана;

-   видеоматериал;

-   юрта;

-    посуда;

-   национальные куклы;

-   народные музыкальные инструменты;

-   украшения;

-   описание обрядов и обычаев казахского народа.     

Продуктивная деятельность.

Центр искусства.

Весь дидактический, игровой, природный материал расположен на полках:

-  дидактические игры:

«Собери картинку», «Дорисуй рисунок», «Обведи и раскрась», «Рисуем по памяти узоры», «Незаконченные рисунки», «Дорисуй, чего не хватает»

-   книги;

-   иллюстрации к сказкам;

-   наборы открыток;

-   слайды;

-   диафильмы.

-   альбомы;

-   краски;

-   цветные карандаши;

-   восковые мелки;

-   образцы народной игрушки: Дымка, Хохлома. Гжель, резьба по дереву;

-   образцы  традиционного народного искусства Казахстана;

-   репродукции картин.

Центр музыкальной деятельности  позволяет использовать его  материал для  организации игр  разной подвижности. А  расположение его вблизи других центров дает возможность использовать находящиеся в центре аудиозаписи в разных видах деятельности. Здесь находятся:

-   музыкальные инструменты;

-   дидактические игры;

-  аудиокассеты, СD и  DVD-диски.

Центр конструктивной деятельности позволяет ребенку самостоятельно принимать образ архитектора, строителя, инженера  т.д. В данном центре представлены:

-   строительные наборы;

-   конструктивные материалы;

-   игры-головоломки;

-   набор мелких игрушек для обыгрывания построек;

-   металлический конструктор;

-   большой деревянный строитель;

-   мягкие модули;

-   конструкторы «LEGO»;

-   мозаика, пазлы.         

Центр театральной деятельности  представляет собой стол-ширму. Различные  виды театров  (кукольный, теневой, пальчиковый, настольный) размещаются на полке-этажерке.

 Уголок уединения находится в  самой дальней части группы. Полка-этажерка делает центр обособленным  от  других. Находящиеся рядом центры искусства и развития речи создают около уголка уединения спокойную обстановку. Соседствующий центр музыкальной деятельности дает возможность использовать аудиозаписи релаксационной музыки; сидя на диване, дети могут рассматривать книги и альбомы, находящиеся в центре развития речи.

Зеленые растения и аквариум создают спокойную обстановку для отдыха и служит  для приглушения яркого света, падающего от окна.

В данном центре пять степеней мягкости:

-   ковер;

-   пуф;

-   диван;

-   подушки;

-   фотоальбом в кожаной обложке.

Игровая деятельность.

С позиции развития, самореализации среда должна быть насыщена многообразием игрового и дидактического материала.

Центр  физкультуры и здоровья представлен в виде городка здоровья, в котором размещены дидактические  и игровые пособия – «домики» с «крышами-зонтиками».

            Центр включает в себя:

-    ростомер;

-    пособие «Проверь осанку»;

-    наборное полотно (алгоритм движения и лесенка успеха);

-    игровое пособие для  девочек и мальчиков;

-    планшет «Мое настроение» (рефлексия);

• спортивное оборудование (стандартное и нестандартное);
• рефлекторные дорожки.

Центр сюжетно-ролевой игры:

-  игры:

«Магазин», «Парикмахерская», «Больница», «Шоферы», «Моряки», «Ремонтная мастерская», «Дом»;

-    стационарное и мобильное игровое оборудование

-    предметы многофункционального назначения: ширмы, модули;

-    игровые атрибуты;

-    атрибуты для ряжения;

-    предметы-заменители и т.д.  

Так как, некоторые центры находятся  близко друг к другу, и в свободной деятельности это может причинить неудобство для детей, то для  разделения пространства можно использовать ширмы. Ширма не только разграничивает группу на части, но и может быть включена в работу центров. Например, на ней может быть размещен наглядный материал во всех центрах.

С этой же целью могут быть использованы гардины, на которых висят шторы, закрывающие содержание центра на время проведения других занятий,  планшеты (магнитные доски, доски для мела, наборное полотно и т.п.). По окончании занятий шторы и планшеты раздвигаются.

Полки-этажерки, предназначенные для размещения стационарных центров, также могут разделять групповое пространство.

Для  активного и содержательного бодрствования необходимо выделение  свободных пространств и рациональное размещение игрушек и оборудования. Создавая в дошкольном учреждении условия для игры, необходимо предложить детям не только наиболее удобное в распорядке дня время для игры, но и выделить подходящее место, оборудовав его универсальной предметно-игровой средой, обязательно учитывая  возрастные особенностей детей дошкольного возраста.