Ақ Орданың,Моғолстанның,Әбілқайыр хандығының, Ноғай Ордасының мемлекеттік-әкімшілік құрылысы.

Сыныбы: 7
Пәні: Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы:Ақ Орданың,Моғолстанның,Әбілқайыр хандығының, Ноғай Ордасының мемлекеттік-әкімшілік құрылысы.
Сабақ түрі: «Ауызша сабақ №1»
Сабақ әдісі: ББД қалыптастыру.
Көрнекілігі: карта, кесте.
Сабақтың мақсаты: Қазақстан жерінде өмір сүрген мемлекеттердің әлеуметтік құрылысы, жерге меншік қатынастар, салықтар мен міндеткерліктер, мемлекеттік - әкімшілік құрылысы жөнінде түсінік беру . Өз елінің тарихын білетін,елін қорғай алатын патриот ұрпақ тәрбиелеу
Білім: тарихи анықтама,терминдер.
Біліктілік: ауызша және мәтіннен танып білу.
Дағды: жылдамдық,есте сақтау.
Сабақ барысы : І.ҚҚС ( үй тапсырмасы).
ІІ.КС. (7 сөз.ООМ бойынша)
ІІІ. ҚҚС. (ООМ бойынша)
ІV.СТС (ООМ бойынша)
V. Т.С.Қ.(5 мин)
І.ҚҚС ( үй тапсырмасы)
1. Ақ Орданың астанасы (Сығанақ)
2.Тоғылық Темір қай жылы хан сайланды? (1348 жылы)
3.Тоғылық Темір хан болғанымен негізгі саяси билік кімнің қолында болды? (Әмір Поладшының)
4. «Батпақ шайқасы» қай жылы болды? (1365 жылы 22 маусымда)
5. Әмір Темірдің шыққан тегі (монғолдың түркіленген барлас тайпасынан шыққан Тарағай бектің баласы)
6. Моғолстанның астанасы (Алмалық қаласы)
7. Моғолстанның негізгі халқы түркі тілдес қандай тайпалардан тұрды (дулат,қаңлы,үйсін,арғын,баарын,барлас,бұлғашы)
8. «Батпақ шайқасында» кім жеңіске жетті? (Ілияс Қожа хан)
9. Моғолстан мемлекеті қай ұлыстың орнына құрылды (Шағатай ұлысы)
10. Әмір Темір Ақ Ордадағы билікті алуға кімді аттандырады? (Тоқтамысты. Ол Жошы ұрпағы Түй Қожаның баласы )
11. Әмір Темір жорығының зардаптары (елдер арасындағы байланыс үзілді, халық қырғынға ұшырап,шаруашылық күйреді және мәдениеттің дамуына зардабын тигізді)
12. 1391 жылы 18 маусымдағы Құндызша деген жердегі шайқас кімдердің арасында өтті? (Әмір Темір мен Тоқтамыс арасында)
13. Ақ Орда қанша жылға жуық өмір сүрді? (240 жылға жуық)
14.Әмір Темір құрған мемлекет (Мауараннахр)
МЖ(1 бетке 2,5 минут тақырып 4 бет- 10 мин)
(Оқушылар өз бетімен мәтінмен жұмыс жасайды)
ІІ.КС (7 сөз тақтаға жазылған,салыстырады)
1. «Інжу»
2. Вақфтық жер
3. Тағар
4. Құшыр
5. Бек
6. Атабек
7. Миршикар

Жаттайды,есіне сақтауға 30сек. беріледі,қайта жаңғыртып,дәптерге жазуға
30секунд ООМ бойынша тексеріледі.
ІІІ. ҚҚС қою.(ООМ бойынша сұрау)
1. Мемлекет басында кім тұрды? (Хан)
2. Хандық өкіметтің ең жоғарғы жиыны (Құрылтай)
3. «Яса» заңдар жинағы неге жарамсыз болып қалды? (Көшпелі мал шаруашылығына негізделіп құрылған бұл заңдар отырықшы және жартылай отырықшы елдерге жарамай біртіндеп жарамсыз болып калды)
4. Інжу деген не? («жасау» деген мағынаны береді Шыңғыс ханның балаларына бөліп берген жері)
5. Жер иеленудің неше түрі болды? (4 түрі)
6. «иқта», «сойырғал» деген жер иеліктері кімдерге берілді (әскери немесе мемлекеттік басқару ісінде ханға адал қызмет істегендерге сыйға берілген жер)
7. Әскерлерді азық –түлікпен қамтамасыз ету үшін жиналатын салық қалай аталды? (Тағар)
8. Жер көлеміне байланысты салынатын салық (Қалан)
9. Мал өсірушілерден жиналатын негізгі салық қалай аталды? (Құшыр)
10. Ұлысбектер қандай қызмет атқарған (мұрагерлерді таққа отырғызу, әскер басқару, көрші мемлекеттермен дипломатиялық қатынастар жасау)
11. ханның аңшылық ісін басқаратындарды қалай атады (Миршикар)
12. Хан кеңесшілері қалай аталды? (инақтар)
13.Тікелей хандардың қарамағындағы жерлер (мемлекеттік жерлер)
ІV. СТС (ООМ бойынша)
1. Жер иеленудің 3 түрі болды ( жер иеленудің 4 түрі болды: мемлекеттік жер,інжулік жерлер,вақфтық жерлер,шаруалардың мүліктік жерлері)
2. Қарапайым халық «нояндар» деп аталды («Қараша» деп аталды)
3. Егер сатқындық жасап, жау жағына шығып кететін болса сыйға берілген жер қайтарылып алынатын болған (ИӘ)
4. Әскерлерді азық-түлікпен қамтамасыз ететін салық Зекет деп аталды (жоқ - Тағар деп аталды)
5. Мал салығы иқта деп аталды (жоқ – Зекет салығы)
6. Атабектер мұрагердің яғни хан баласының тәрбиешісі(ИӘ)
7. Хан кеңесшілері атабек деп аталды (жоқ-Инақтар деп аталды)
8. Құрылтай жылына бір рет күз айларында шақырылатын (жоқ – жаз айында)
9.Хандық билік мұрагерлік жолмен берілмеді (жоқ – мұрагерлік жолмен беріліп отырды)
10. Түркістанның отырықшы егіншілікпен айналысатын және қала тұрғындары харадж, баж салықтарын төлеген (ИӘ)
11. Хандық өкімет билігіндегі жоғарғы әскери атақ (Бек)
12. Жиын-той,мерекелерде тәртіп, салт-дәстүрді қадағалап отыратындар Наиб деп аталды (жоқ – Жасауылдар деп аталды)
13.Ұрұқ Темір Әмір Темірге қашып кеткенде оған сыйға берілген жер тартып алынды (ИӘ тартып алынып Тойшы деген әскербасыға берілді)
Ү. Т.С.Қ.(5 мин)