Қазақ әдебиеті 7-8 сынып. Сабақтың тақырыбы: «Ақындар үндестігі»

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Шәкәрім реализмі – Абай  реализмінің заңды жалғасы екендігін, яғни Шәкәрім Абай Құнанбаевтың  реалистік дәстүрін, стилін әрі  қарай жалғастырушы екенін жан-жақты салыстыра отырып, оқушыға байқату, ұқтыру, түсіндіру, қортындылау.

Тәрбиелігі: адамгершілік, еңбек, имандылық тәрбиесін беру.

Шығармашылығы: Абай, Шәкәрім аталарымыздың шығармашылығын сүйіп оқуға, қадірлеуге, асыл мұрасындай есте сақтауға баулу.

Сабақтың көрнекілігі:

1.    Абай Құнанбайұлы, Шәкәрім Құдайбердіұлының портреттері

2.    Абай, Шәкәрім шығармаларының жинағы

3.    Теледидар. Ақындар туралы презентация, магнитті тақта.

                 4. Орыс ақындары А.Пушкин, Ю.Лермонтов, И.Крылов, Л.Толстой портреттері.

Пәнаралық байланыс:  Ән, тарих, орыс тілі.

Сабақтың әдісі: Сын тұрғысынан ойлау.

Сабақтың барысы:        

 Жаңа сабақ:

Психологиялық дайындық:  "Жақсы адам болу - мәртебе"

Оқушылар шеңбер жасап айнала тұрады. Оқушыларға: - Жақсы адам болу үшін не істеуіміз керек?- деген сұрақ ұсынылады. Әр оқушы өз ойын айтып, қолдарын алға қарай созады. Соңында барлығы қолдарын жоғары көтерген кезде шаңырақтың бейнесі шығады. Балаларға ой тастай отырып, барлығымыз жақсы адам болу үшін бірлесе жұмыстанайық .

 «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» дегендей бірлесе жұмыс істейік.

Оқушылар алдарында тұрған сандықтан бір парақша алып, ол парақшадағы қай ақынның өлеңі екенін табады.

1 – топ Абай атамыздың ауылы.

2 – топ Шәкәрім атамыздың ауылы болады.

Оқушылардың шығармашылық жұмысы    

   «Абай дәстүрі мен Шәкәрім» 2 – оқушы.

1 – ші топ. Абай Құнанбайұлының өмірі мен шығармашылығына тоқталып кетеді.

2 – ші топ. Шәкәрім Құдайбердіұлының өмір жолына тоқталады.

Сұрақ – жауап

Абай атамыз қандай шығыс ақындарын оқыды?  

Шәкәрім атамыз қандай шығыс ақындарын оқыды?

Олар Физули, Сағди, Хожа Хафиз, Науаи, Фердаусиді оқыды. Шәкәрім Физулидің «Ләйлі – Мәжнүн» поэмасын аударды.

Абай атамыз қандай орыс ақындарын оқыды, аударды?

Пушкин, Лермонтов, Крыловтың поэмаларын көп аударды. 

Шәкәрім атамыз қандай орыс ақындарын оқыды, аударды?

А.Пушкин, М.Лермонтов, Л.Толстой, Н.Некрасов шығармаларын оқыды. А.С.Пушкин, Л. Толстойдың шығармаларын аударды.

 

Т А Л Д АУ. Постермен жұмыс

1 – ші топ. Абай Құнанбайұлының шығармаларын постерге түсіреді.

2 – ші топ.Шәкәрім Құдайбердіұлының шығармаларын постерге түсіреді.

Қарлы кесек ойыны арқылы оқушылар бір – біріне сұрақ қояды.

 Шәкәрім атамыз – Абай атамыздың дәстүрін жалғастырушы деп айтамыз. Оған дәлел өте көп. Соның бірі Абай атамыздың  шығармаларының, оның ішінде өлеңдерінің тақырыптарына тоқталайық

Шәкәрім поэзиясы - өзінің көркемдік бар асылымен  Абай стилін, реалистік дәстүрін дамытқан бай мұра. Абайдың реалистік дәстүрі – Шәкәрім шығар-маларының негізгі идеялық – көркемдік нысанасы. Шәкәрім өзінің ізгі ойларын, халқына деген ақ, адал көңілін өлеңмен өрнектеген ақын. Қай тақырыпты жырласа да, ол Абайдың  гуманистік идеясы үлгісінде, реалистік тәсілмен жеткізуге күш салады. Ағартушылықтың бірден – бір жолы халықтың санасын ояту деп түсінеді. Сондықтан да  ақын адамгершілік имандылық  ар-ождан, ақыл мен іс істеу, адалдық әділдік, бірлік, еңбек, өнер - ғылымдарды насихаттау мәселелеріне айрықша көңіл бөледі. Шәкәрімнің ұстазы Абай жастарды, елді оқуға, білімге, ғылымға шақырды. Шәкәрім де  осы дәстүрді жалғастырды.

Абай атамыздың жастарды, елді білімге, ғылымға шақырған қандай өлеңдерін білесіңдер?

«Ғылым таппай мақтанба», «Жасымда ғылым бар деп ескермедім», «Әсемпаз болма әр неге», «Интернатта оқып жүр»

«Ғылым таппай мақтанба» өлеңінен мына үзіндіні оқиды.

Ғылым таппай мақтанба,

Орын таппай баптанба,

Құмарланып шаттанба...

Ойнап босқа күлуге ...

Өсек, өтірік, мақтаншақ,

Еріншек, бекер мал шашпақ.

Бес дұшпаның білсеңіз,

Талап, еңбек, терең ой

Қанағат, рахым ойлап қой

Бес асыл іс көнсеңіз

Болмасаң да ұқсап бақ,

Бір ғалымды көрсеңіз,

Ондай болмақ қайда деп...  

Ал Шәкәрім атамыздың осы тақырыпқа жазған өлеңдерін атаңдар? «Жастарға», «Ашу мен нысап», «Талап пен ақыл», «Насихат», «Сен ғылымға», «Адам немене?» т.б

Ғылымның артықшылығын көрсететін Абайдың  бір өлеңінен үзінді оқыңдар дегенде  оқушылар

Шәкәрімнің өлеңдерінен  ғылымның артықшылығын көрсететінін бір үзінді келтіріңдер дегенде оқушы «Ашу мен ынсап» өлеңінен үзінді оқиды.

Ей, еріншек, жүзі қара

Не қылмадың сен маған?

Сенің қылған ісің ғой,

Қаракетсіз надан ғой,

Ел саңырау надан ғой,

Құлағы мен көзін аш,

Оқу оқыт, ғылым жай,

Насихатты сөйтіп шаш.

Газетке жаз кітап жаз.

Бастыр, оқыт, қазаққа...