Сабақтың тақырыбы: §4. Заттай деректер.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Археология,
этнография ғылымдарының зерттеу нысаны жайында өткен сабақтарда алған білімді
жалғастырып, осы аталған ғылымдардың қалыптасу тарихы мен археологиялық,
этнографиялық зерттеулурді жүргізудің өзіндік ерекшелігі туралы ақпарат беру.
Дамытушылық: Археологиялық
және этнографиялық зерттеулер арқасында алынған деректердің айырмашылығын
салыстыра білу осы деректер негізгі ежелдік адамдар оқушылардың қорытынды жасай
білу қабілетін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушылардың
тарихи мәдени ескерткіштерін қастерлеуге, туған өлкелеріндегі маңызды ошақтарын
қорғауға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың көрнекілігі:
1. «Алтын киімді адам» суреті.
2.
Ежелгі және орта
ғасырларға жататын ата-бабаларымыз үй-жайлары, киім-кешектері, ішкен тамағы,
рухани білімі туралы деректер- тарихи ескерткіштердің салыстырмалы суреті.
3.
Этноархеология
ғылымының белгілі тұлғалары: Әлікей Марғұлан, Халел Арғынбаев, Кемал Ақышев,
Мир Қадырбаев т.б портреттері.
4.
«Ежелгі Қазақстан»
картасы.
5.
Археологиялық,
этнографиялық экспедициялар жұмыстары бейнеленген бейнефильм.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
II. Үй тапсырмасын сұрау.
Үйге берілген тапсырманы тексеру және
бағалау мақсатында жалпы сыныпты қадағалап өткен соң, екі нұсқадан
төмендегі анықтама сөздік жұмысын аламын. Ол үшін алдын ала төмендегі тапсырма
көбейтіліп, дайындалып қойылады.
I нұсқа
Арамей алфавиті
Күлтегін
Иоганн Гутенберг
II нұсқа
Бумын каған
Папирус
Пергам па
Жаңа оқу материалын түсіндіру.
Өтілетін жаңа сабақтың тақырыбы мен
жоспарын алдын ала дайындап плакатқа жазып, тақтаға іліп қоямын.
Жаңа тақырыпқа кіріспес бұрын өткен
сабақтағы «Жазбаша деректер» тақырыбы бойынша өткен материалдарды еске түсіремін.
Деректердің қандай түрлерін білетінін сұрап, тақырыпты түсіндіруге көшемін.
Археология терминін б.з.б. 4 ғасырда алғаш
рет көне замандарды зерттейтін ғылым ретінде қолдана бастаған ғалым Платон
болды. Алайда нағыз археологиялық зерттеулер тек ХІV-ХV ғасырларда Қайта өрлеу
дәуірінде ғана жүргізіле бастаған. Еуропалық ғалымдар ол кезеңде көбінесе грек
және рим мәдениеті мен өнеріне, яғни антика дәуіріне қатысты ескерткіштерді
зерттеді. Қазіргі Қазақстандық археология ғылымының даму тарихы және оның
болашағы мен негізін салушы белгілі тарихшы-археологтар Әлкей Марғұлан, Кемал
Ақышев, Мир Қадырбаевтың еңбек жолдарының қызықты кезеңдерінен қосымша деректер
келтіремін.
Өткен сабақтар нәтижесінде оқушыларда
археология туралы түсініктері болғандықтан, оған
кеп тоқтала қоймай, оқушылардың назарын тақтадағы археологиялық ескерткіштерге
аударады немесе мүмкіндік болса, археологиялық, этнографиялық экспедиқиялар
жұмысы жазылған кітаптарды көрсетемін. Оқушылардың назарын әсіресе
археологиялық және этнографиялық деректер жинаудың ерекшелігін анықтауға
аударады. Этнология мен этнографияның айырмашылығын, тарихты білу үшін әр елдің
негізгі қасиеттерін зерделеу қажеттілігін түсіндіремін.
Сабақ нәтижелі болуы үшін алдын
ала оқушыларға 2-3 сұрақ-тапсырмалар беріп қоямын. Кітаптарды көріп болғаннан кейін, егер уақыт болса
оқушылардан осы алдын ала берілген сұрақ-тапсырмалар бойынша әңгіме-сұхбат
еткіземін. Ал егер уақыт тығыздау болса, бұл сұрақ-тапсырмаларды ауызша немесе
жазбаша түрде үй тапсырмасы ретінде беремін.
Келесі мәселе - жаңа сөздермен жұмыс. Бүгін сабақта кездескен жаңа сөздерді:
Қайта
өркендеу дәуірі, нәсіл, радиоактивтік көміртекті пайдалану, Тигр мен Евфрат,
пирамида, этноархеология анықтамаларын оқушылардың жас ерекшелігіне
қарай тақтаға жазып қоямын. Тақтаға жазған жаңа сөздерін оқушылар дәптерлеріне
жазып алады.
Өткен сабақты қорытындылау үшін алған білімдерін қыскаша анықтағаннан кейін, сабақты
оқушылардың өздеріне қорытуына болады. Ол үшін оқушыларға мынадай сұрақтар қою ұсынылады:
1) Бүгінгі сабақтың несі саған ұнады
немесе ұнамады?
2) Бүгінгі сабақ алдындағы сабақтардан
несімен ерекшеленді?
3) Бүгінгі сабақтан сен өзіңе қандай жаңалық
алдың?
Үй тапсырмасы: Өткен сабақты оқу. Жаңа сөздерді қайталап, еске сақтау.
Будь-те первым, поделитесь мнением с остальными.