Қазақ тілі сабағында қолданылатын ойындар және олардың ұйымдастыру жолдары

Солтүстік Қазақстан облысы
Тайынша ауданы
Чкалов орта мектебі № 2
Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі
Мулдашев С.Б.

Қазақ тілі сабағында қолданылатын ойындар және олардың ұйымдастыру жолдары
Сабақ – оқытудың барлық кезеңінде мұғалім мен баланың бірлесіп істейтін тиімді әдістерінің жүйесі. Оқушыларды пәнге қызықтыру арқылы сабаққа ынтасын арттырып, оны бірте- бірте тұрақтандырып қалыптастыру қажет.
Оқыту барасында алдыма қойылған мақсатым – баланы субьект ретінде оқу ісіне өзінше қызықтыратын, оның қабілетін арттыратын жағдай туғызу. Оқу үрдісін жаңаша ұйымдастыру, оқушылардың оқытудағы іс – әрекеті арқылы ойлау дағдыларын жетілдіру, өз бетінше білім алу үдерісінде бірлесе әрекет ету.
Сабақ жүргізудегі негізгі әдістің материалдары мыналар:
• Ерекше ұйымдастыруды қамтамасыз ететін жағарғы интесивті сабақ – ойындар, ұжымдық жұмыс түрін қолдану;
• Өткен сабақ материалдарын бекітуде, ауызекі сөйлесуге ынтасын тудыратын көрнекті құралдың есту мен көру түрін қолдануға ерекше мән беру.
Сабақта тілін дамыту жұмыстарын ұйымдастыруғанда жаттығулардың атқаратын қызметі зор, сондықтан сабақ мыналардан тұрады
• Сабақ жөнінде сөздіктен, фонетика жаттығуынан, сөйлеу жаттығуынан, грамматикалық түсіндірмеден, лексика – грамматикалық жаттығудан, оқитын және аударылатын мәтінен, сөйлесу жаттығуынан,оқытушының бақылауы мен оқушылардың өз – өздерін тексеруге арналған «өзінді тексер» жаттығуынан:
• Түрлі жағдайларды ойнау жаттығуынан
Бұл жаттығуларды орындауда тірек ретінде сабақ бойынша сөздік, сабақтың грамматикалық кестесі қолданылады.
Сабақта тілдік даярлық сөйлесу жаттығулары беріледі. Сөйлесу жаттығулары тілдік жаттығуларда меңгерген тілдік метериалды керек кезінде айтылған ойға байланысты оқушы орында қолдана алатын болуын кездейді. Ол қарым – қатынас жасауға бағытталады: сұраққа дұрыс жауап беру, сұрақты дұрыс қоя білу, сөйлем үлгілерін дұрыс пайдалана білу, аудару,ситуациялық жағдайларда сөйлеу білу.
Сабақта оқушылардың білімін, ептілігін анықтау мақсатында бақылаушы тестерін жүргіземін. Қазақ тілін қарым – қатынастық мақсатта оқыту – өте маңызды мәселе.тілдік жағдайды ескере отырып, қарым – қатыната рөлдік ойындарды пайдалану орынды.
Ойын сабақ оқушылардың логикалық ой-өрісін, сана-сезімін дамытуда, олардың әр түрлі шамалар мен бірліктердің, терминдер мен заңдылықтардың, құбылыстар мен өзгерістердің атын есте сақтауға көмектеседі. Ең бастысы ойындар оқушылардың көңілін өз бетінше ізденушілікке аударып, қабілетін арттырады. Ойынның әлеуметтік бейнесін зерттеуші белгілі психолог Д.Б.Элькониннің сөзімен айтсақ: "Ойын - ол адамдардың арасындағы әлеуметтік ара-қатынас, практикалық білімдері және қызметі". Оқу ойындарын қолданудың жағымды жақтарына американдық авторлар мыналарды жатқызады:
ойындар абстрактілі оқытуға қарағанда өз тәжірибесімен оқытуға мүмкіндік береді.
Ойындар ойын басшысының тәжірибесіне немесе дағдысына тәуелсіз;
ойындар интуицияны жаттықтырады, мәселені шешу қабілеттілігін және қажетті әлеуметтік мінез-құлықтың түрін таңдауға, үрдістер мен құбылыстардың деректерін түсінуге, стратегиялық баламаны шешім қабылдауға, тәуекелге бел байлауға үйретеді;

Рөлдік ойындар белгілі бір мақсатта, тілді меңгеруге деген ынтазарлықты оята отырып, орындаушылық қабілетке де жетектейді. Рөлдік орындар үйренушінің сөздік қорын молайта түсіп, өз бетінше тілді үйренуге үлкен септігін тигізеді.