2.6 «Технология» білім саласы

Технология

Пәннің оқыту бағыты оқушыларды материалдық құндылықтардың заманауи өндірісінің негізгі технологиялық үрдістерімен таныстыруға, кейінгі кәсіптік білім алуға және еңбек етуге қажетті дайындықтарын қамтамасыздандыруға негізделген.

Бағдарламаның мазмұны оқушының жеке тұлғасы, отбасы және қоғамның қажеттіліктерін, қазіргі заманғы педагогикалық ғылымының жетістіктерін ескере отырып белгіленген.

«Технология» оқу пәнініңмақсаты техника мен технология саласында оқушылардың заманауи өндірісінде алған білім жүйесінің нәтижелігіне бағытталған функционалдық сауаттылығын қамсыздандыру, сонымен қатар, технологиялық ойлау қабілетін, болмысқа деген шығармашылық көзқарасын дамыту болып табылады.

Оқыту міндеттері:

1) техника, технология және заманауи өндіріс негіздерінен жүйеленген білімді қалыптастыру;

2) құрылымдық материалдарды өңдеу технологиясы, жобалау
іс-әрекеттерін іске асыру бойынша жалпы еңбектік, жалпы өндірістік және арнайы икемділіктер мен дағдыларын қалыптастыру;

3) технологиялық ойлау қабілетін және еңбекке деген шығармашылық көзқарасын дамыту;

4) оқып жүрген технологиялармен байланысты мамандықтар әлемі, еңбек нарығындағы олардың талап етілуі туралы түсініктерін қалыптастыру, өзінің өмірлік және кәсіби жоспарларын саналы түрде анықтауына ықпал ету;

5) еңбек ету және кәсіби іс-әрекеті үрдісінде эстетикалық, адамгершілік, экономикалық, экологиялық, дене және құқықтық тәрбие беру;

6) оқушылардың Қазақстан халықтарының ұлттық мәдениетіне, салт-дәстүрлеріне деген құрмет көзқарасын қалыптастыру.

Оқушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптарды оқуыту барысындағы нәтижелері, оқушылардың үлгерімдерін бағалауын,орта білімді сыныпты аяқтайтын әр оқушының міндетті түрде меңгеруі тиіс білім мазмұнын көрсетеді.

Оқушылардың дайындық деңгейі үш түрлі аспектілері ескеріле отырып: пәндік, тұлғалық, жүйелі іс-әрекет нәтижелеріне қарай бағаланады.

Осыған байланысты 5-9 сынып оқушылары (ер балалар) келесі бөлімдер бойынша тақырыптар беріледі:

 

Ауыл мектептерінде

Қала мектептерінде

1. Қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау 2. Ауылшаруашылық өндірісіндегітехника және технология 3. Ағашты және ағаш материалдарды қолмен және механикалық өңдеу технологиясы 4. Металды қолмен және механикалық өңдеу технологиясы 5. Сәндік қолданбалы өнерінің элементтерімен көркем материалдардыөңдеу технологиясы 6. Электротехника және электрониканегіздері 7. Үй мәдениеті. Үй шаруашылығындағы жөндеу жұмыстар 8. Шығармашылық жобалау саласы 9. Қазіргі заман өндірісі және техникалық кәсіби білім

1. Қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау 2. Ағашты және ағаш материалдарды қолмен және механикалық өңдеу технологиясы 3. Металды қолмен және механикалық өңдеу технологиясы 4. Сәндік қолданбалы өнерінің элементтерімен көркем материалдарды өңдеу технологиясы 5. Электротехника және электрониканегіздері 6. Үй мәдениеті. Үй шаруашылығындағы жөндеу жұмыстар 7. Шығармашылық жобалау саласы 8. Қазіргі заман өндірісі және техникалық кәсіби білім

 

Білім берудің негізгі түрлері оқушылардың оқу-тәжірибелік, жобалау іс әрекеті болып табылады. Жаттығулар, оқу-тәжірибелік жұмыстар, жобалау әдісі басым әдістері болып отыр. Бағдарламада қарастырылған барлық тәжірибелік жұмыс түрлері материалдарды өңдеудің әртүрлі технологияларын, электромонтажды, құрлыс-әрлеу және жөндеу санитарлық-техникалық жұмыстарын, тағам әзірлеу, жеңіл тігін өнеркәсібінің негіздерін, есептеу және жобалау операцияларын меңгеруге бағытталған.

Мұғалім бар мүмкіндіктеріне сәйкес бағдарламада ұсынылған технологиялық операциялар топтамасын қамтамасыз ететін еңбек нысандарын таңдай алады. Сонымен қатар оқушының жасының шамасына сәйкес еңбек нысанын таңдап, оның қоғамдық және жеке құндылығы ескеріледі. Оқушылар орындайтын практикалық жұмыстардың түрлері түсінікті, ұтымды, экологиялық талаптарға сәйкес болуы тиіс. Мұғалім жергілікті және жеке эстетикалық қызығушылықтарына сәйкес өзі тапсырмаларының варианттарын қосуға құқығы бар.

«Қазіргі заман өндірісі және техникалық кәсіби білім» (9-сынып) жаңа бөлім техникалық және кәсіптік білім беру мекемелерінің түрлері, кәсіби іс әрекетке қойылатын жаңа талаптар, кәсіп туралы түсінік, мамандық және жұмыскердің кәсіби дәрежесі, мамандық таңдауға тұлғалық қасиеттердің әсері, аймақтық еңбек нарығы және білім саласында қызмет көрсету туралы мәселелер қарастырылады.

Сабақтар ағаш, метал өңдеу шеберханасында, немесе құрамдастырылған шеберхана базасында өткізіледі. Технологиялық операцияларын орындау барысында оқушылардың еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етілуіне үлкен назар аударылуы керек. Электрқауіпсіздігі, санитария мен жеке гигиенасын сақталуына ерекше назар аударылу тиіс.

Сабақта қолдан жасалған электромеханикалық құралдар мен технологиялық машиналар қолдануға тыйым салынады. Кіріктірілген сипаттағы «Технология» пәні пәнаралық байланыстарды қолдану негіздерінде құрылуын көздейді. Есептеу операциялары және өлшем алуда алгебра мен геометриямен, материалдардың қасиеттерінің сипаттамасында химиямен, машина мен механизмдердің жұмыс принциптерін және құрылымын оқытуда физикамен, сәндік қолданбалы өнер технологияларын оқытуда тарих пен өнермен байланыстырылады.

Қала, ауыл және шағынжинақты мектептерде ұлдар мен қыздар тобына сыныптың толықтандыруына қарамастан бөлінуі жүзеге асырылады.

Осыған байланысты 5-9 сынып оқушылары (қыз балалар) келесі бөлімдер бойынша тақырыптар беріледі:

 

 

Оқу жүктемесінің көлемі:

5-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат);

6-сынып (барлығы 34 саға, аптасына 1 сағат);

7-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат);

8-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат);

9-сынып (барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат).

 

 

 

 

Сызу

«Сызу» пәнінің тілі сызба болғандықтан ол мектеп курсының бірегей пәні болып табылады. Білімнің басқа салаларында сызба көмекші құрал ретінде пайдаланылатын болса, «Сызу» сабағында сызба өзі зерттеу объектіне айналады да қоршаған ортаны танудын негізгі құралы болады. Ұсынылып отырған курста сызба геометрияның және инженерлік графиканың элементтері баяндалады, яғни оқушыларға техникалық сызбаның ерекшеліктерін түсінетін және кеңістіктік ойлау кабілетін дамытатын оқу материалының минимумы беріледі.

Оқыту мақсаттары:

-   логикалық және кеңістіктік ойын дамыту;      

-   геометриялық білімді негізге алып тәжірибелік жұмыс дағдыларын дамыту;

-   еңбектену іс-әрекеті дағдыларын дамыту: ұзақ күш салуға және интеллектуалдық жүктемеге қабілеттілікті, дербестікті және шыдамдылықты, бастаған ісін аяғына дейін жеткізуді;

-   функционалдық графикалық сауаттылығын дамыту;

-   шығармашылық потенциалын және эстетикалық талғамдарын дамыту.

Оқыту міндеттері:

- бір, екі және үш проекция жазықтығына тік бұрыштап проекциялау негіздері туралы білімді, сызбаны (эскизді) және аксонометриялық проекциялар мен техникалық суреттерді құру әдістері туралы білімдерін қалыптастыру;

- әртүрлі арнауы бар тетікбөлшектердің және модельдердің қарапайым сызбалары мен эскиздерін, аксонометриялық проекциялары мен техникалық суреттерін орындауды және оқуды үйрету;

- нәрсенің пішінін және оның құрылымдық ерекшеліктерін талдау арқылы, онымен қоса кеңістіктік бейнені проекциялық кескіндерінен және ауызша суреттеу арқылы ойша қайтадан жасау әдістерін пайдаланып,статикалық және динамикалық кеңістіктік ойлау қабілетін дамыту;

- оқулық және анықтамалық материалмен өздігінше жұмыс істеуді, ИНТЕРНЕТ-ресурстардан білім алуды үйрету;

- кескіні бойынша нәрсені ойша өзгерту жалпыинтеллектуалдық қабілетін қалыптастыру арқылы білім алушылардың кеңістіктік ойын дамыту;

- графикалық білімдерін жаңа ситуацияларда қолдана білу, графикалық компьютерлік бағдарламаларда қарапайым сызба құруды үйрету.

«Сызу» пәні негізгі орта білім беру деңгейіндегі 9-сыныпта оқытылады. Оқу бағдарламасы «Сызбаларды орындау негізгі ережелері және геометриялық салулар», «Проекциялау әдістері», «Геометриялық денелер мен модельдердің проекциялары», «Кескіндер - көріністер, қималар және тіліктер», «Біріктірулер», «Құрастыру сызбасы», «Құрылыс және топография сызбаларының элементтері», «Графикалық редакторындағы жұмыс негіздері» бөлімдерінен құралған.

Бағдарламаға негізгі ептіліктер мен дағдыларды анықтау үшін бағдар болатын міндетті графикалық жұмыстар тізімі енгізілген.

Заттың пішінін талдау дағдыларын қалыптастыруға, яғни проекция жазықтықтарына кескіндеуге, пайда болған кескіндерді талдауға, геометриялық денелерді, тетікбөлшектерді тануды қамтамасыз ететін жеке белгілерін анықтауға алғашқы сабақтан бастап ерекше назар аудару қерек.

Графикалық жұмыстын өнімсіз элементтерін болғызбауға тырысу керек (мысалы, есептердің шартын, дайын сызбаларды және жеке суреттерді көшіріп сызу). Тапсырмаларды орындау үшін пішімі А4 (торкөз) жұмыс дәптерін пайдаланған дұрыс.

Құрылымдарды орындауда оқушылардың белгілі бір іс-әрекет алгоритмін қалыптастыруын көздеу қажет. Бұл сызбаны тексеру үшін де өзекті.

Оқу уақытының көбі практикалық жұмыс орындауға бөлінуі қажет. Міндетті графикалық жұмыстардан басқа сызу пәні сабақтарында түрлі графикалық есептерді қолданған дұрыс.

Оқушылардың танымдық қызметін белсенді ету оқыту түрлерін, құралдарын,  әдіс-тәсілдерін түрлендіру жолымен және сабақтың әдістемелік қамтылуымен жүзеге асады.

Сызуға оқыту барысында оқушылардың интеллектуалдық даму деңгейін біртіндеп көтере отырып, әр оқушының өзіне тән ерекшеліктерін (дарындылығын, ойлау қабілетін, жеке мүдделерін) есепке алу керек.

Түрлі оқу құралдарын (карточка-тапсырмаларды, анықтамалықтарды, плакаттарды, кестелерді, модельдерді, тетікбөлшектер жиынтығын және
IT-құралдарды) кеңінен пайдалану қажет.

Қазіргі қоғамның ақпараттандырылу жағдайында «Сызу» пәнін оқытудың маңызды бағыты болып компьютерлік графикалық сауаттылықты қалыптастыру табылады (мектептің мүмкіндігіне қарай жергілікті жағдайға кез-келген қол жетімді компьютерлік бағдарлама оқытыла алады).

Оқу жүктемесінің көлемі:

9-сынып (барлығы 68 сағат, аптасына 2 сағат):