Конференция сабақ. Ш. Уалихановтың еңбектері

Конференция сабақ
8-сынып . Пән: «Қазақстанның физикалық географиясы»
«Қазақстан жер аумағының зерттелу тарихы» тақырыбындағы жаңа сабақты қазақтың біртуар азаматы Ш.Ш Уалихановтың есімімен байланыстыра өткіздім.
Сабақтың мақсаты: Оқушыларды Ш.Ш Уалихановтың қазақ жерін зерттеуде қосқан үлесі мен қазақ халқы үшін еткен еңбектері арқылы жаңа сабақты түсіндіре отырып, олардың өз жеріне, еліне деген сүйіспеншілік сезімдерін қалыптастыру.
Көрнекіліктер : Ш.Уалихановтың кітаптары,саяхат жолдары бейнеленген карта, Қазақстанның физикалық картасы.
Сабақтың барысы: Мұғалім сабақтың тақырыбы мен мақсатын түсіндіріп болғаннан соң, оқушылар сабақты әрі қарай өздері жалғастырады.
1-оқушы: «Ш. Уалихановтың өмірі мен қызметі»
«Ш. Уалиханов (1835-1865) шын аты Мұхамед Ханафия. Қазіргі Қостанай облысы, Жетіөзен ауданы, Құсмұрын шатқалында дүниеге келген. Ол Шыңғыстың тікелей ұрпағы. Жас Шоқан сұңқар салып, саяхаттық құруға өте құмар болған. Сахарада саяхаттап ұзақ жүру оның дағдысына айналған. Шексіз де шетсіз кең жәзира, жасыл орман, өзен алабының қамыс тоғайлары мен биік құздарды тамашалап, Шоқан өзінің туған елінің сұлу тоғайлары мен биік құздарды тамашалап, Шоқан өзінің туған елінің табиғатынан үлкен ләззат алған.
2-оқушы: «Ш. Уалихановтың саяхаттары»
«1856-1857 жылдары Ш. Уалиханов Алакөл көлінен Орталық Тянь- Шаньға, одан Құлжаға дейінгі жолдарды қамтитын кең көлемдегі экспедицияға ғылыми зерттеулермен қоса, ол сауда қатынастарын реттеу бойынша жүргізілген қытай- орыс келіссөздерде де белсене қатысты. XIX ғаырдың 50- 60 жылдарында ол Жоңғар Алатауы мен Іле өңірін зерттеді. Қазақтың ұлы ғалымы Жетісу мен Тянь-Шань табиғатына ғылыми сипаттама беріп, Балқаш пен Алакөлдің жаратылысындағы ұқсастықтарды дәлелдеді. Қазақ жерін, Орта және Орталық Азияны зерттеуге зор үлес қосты.Қашқарияға барып,оның табиғаты, тарихы, халқы жайында бай мәлімет жинап қайтты.( Саяхат жолы картасы арқылы айту)
( Саяхат жолы картасы арқылы айту)
3-оқушы «Ш.Ш Уалихановтың Қазақстан географиясы туралы айтқаны»
« Патшалық Ресей Қазақстан географиясына зор көңіл бөлді. Бірақ бұл оның табиғи байлықтарын зерттеп, игеру мақсатымен еес, әскери стратегиялық тұрғысынан істелді. Мұнда оқып үйретілген мәселелері:
« Қырғыз даласының шекарасы, кеңістігі, жерінің сипаты, өзендері және көлдері, өтетін керуен жолдары, шүйгін алқаптары, ауа райы және табиғи байлықтар саны.
Қырғыздардың саны, тегі,тілі және ділі бостандықтың басталуы, хандық өкімет билігінің жойылу уақыты, Бөкей ордасының пайда болуы, сол кездегі ордалардың саны және олардың географиялық жағдайы. Бөкей Орынбор, Сібір қырғыздарын басқару және олардың ішкі құрылымы, Россияның Үлкен орданы сүйемелдеуі, қырғыз даласындағы бекініс орындары және тамаша станциялар».
4-оқушы «Шю Уалихановтың туған жер туралы толғаулары»
« Шоқан өз жерінің сұлулығына өмірінің соңына дейін сүйсініп, тамсанып, өткен. Мысалы, ол «Ыстықкөл сапарының күнделігі» атты еңбегінде : « Мен Аякөзді сүйемін және таң тамаша көремін. Қазақ жері туралы Днепр мен Оралдан бастап, сонау Амур мен Зунгарияға дейінгі ұлан байтақ жерлердің бәрі бізге бір жерден бір жерге көшіп қонып, кезіп жүрген көшпелілердің кең жазық сахарасындай көрінеді. Малдан басқа күн көрері жоқ көшпелі қазаққа жайлы мекен болған бұл байтақ сахара ежелден бері соның тұрақты жаз жайлауы, қыс қыстауы болып келеді.
5-оқушы Ш. Ш Уалихановтың еңбектері (Кітап көрмесімен таныстыру).
Пысықтау сұрақтары:
1. Ш. Уалихановты не себепті «аққан жұлдызға теңеді»?
2. Орыс географиялық қоғамында қандай қызметтер атқарды?
3. Жетісу, Ыстықкөл сапарларында қандай істер жасады?
4. Қашғарияға жасаған сапарын суреттеңдер?
5. Шоқан не себепті туған жерін сүйді?
6. Сендер Шоқанның бойынан атамекеніне деген сүйіспеншілігін қалай аңғарасыңдар?
7. Сендер туған жерлеріңді қалай суреттер едіңдер, оны жақсы көретіндеріңді қалай білдіресіңдер?