«Дәрілік өсімдіктер » бағдарламасы 6 сынып

Қаралды: Тексерілді: Бекітемін: Келісемін: Әдістемелік кабинетінің жетекшісі
ӘБ Хаттама № Директордың Мектеп директорының ________Касенуалиева М.К
ӘБ жетекшісі ОТЖ орынбасары міндетін у.а : «___» ___________
______ ______ ________
С.К Камалиева З.Р.Елюбаева З.Р.Елюбаева
«___» ___________ «___» ___________ «___» ___________

Құрастырған:
Биология пәні мұғалімі Елюбаева З.Р
«Петровка жалпы білім беру орта мектебі»КММ
2014 жыл
«Петровка жалпы білім беру орта мектебі»КММ
Жаратылыстану-математика бірлестігі отырысының
№ хаттамасынан

КӨШІРМЕ

----------------- қыркүйек 2014 жыл Петровка ауылы
Күн тәртібі:
Биология және химия пәні мұғалімі З.Р. Елюбаева биологиядан
6 сыныпқа арналған «Дәрілік өсімдіктер» бағдарламасын қарау
Отырыста сөз сөйлегендер:
А) Биология және химия пәні мұғалімі З.Р. Елюбаева биологиядан 6 сыныпқа арналған «Дәрілік өсімдіктер» бағдарламасымен таныстырды

Қаулы:
З.Р.Елюбаеваның 6 сыныпқа арналған «Дәрілік өсімдіктер»
бағдарламасы бекітілсін

ӘБ жетекшісі ______________ Камалиева С.К.
ПІКІР
Мектеп бағдарламасында дәрілік өсімдіктерге арнайы сағат бөлінбеген. Сондықтан мектепте айтылған сала бойынша 6 сыныпқа бағдарлама жасаудың еңгізудің маңызы зор.
Қазақстан – Еуразия орталығында орналасқан байтақ ел. Соңғы деректер бойынша Қазақстанда жоғарғы сатыдағы 5754 өсімдік түрі кездеседі, олар: қырықбуындар, папоротниктер, жалаңаштұқымдылар және гүлдесін өсімдіктер. Қазақстанда өсетін көп өсімдіктер түрлерінің арасында дәрілік өсімдіктердің маңызы ерекше. Елімізде дәрілік өсімдіктердің түрлері көп, олар үлкен көлемді алып жатыр, өндіріс қажетіне дайындалып келеді.
Курс барысында оқушылар дәрілік өсімдіктердің морфологиялық ерекшеліктерін, өсіп - өнетін жерлері мен шикізат ретінде оларды күтіп баптау мен жинау, сақтау ережелері қамтылады.
Дәрілік өсімдіктерден үй жағдайында халық медицинасында ежелден бері қолданып келе жатқан дәрі – дәрмектер жасау әдістерін, ауру адамның жасына және оның ауруының түріне байланысты дәрілердің қолданылуы туралы деректер жинап,пайдалануын медицинамен байланыстыра алады.

ӘБ жетекшісі _______________ Камалиева С.К.

Сағат саны аптасына 1сағат . Жылына 34 сағат
6 сыныпқа арналған «Дәрілік өсімдіктер» бағдарламасы
сабақ кестесі
Күні Мерзімі Кабинет №
Бейсенбі 16.00 1

Оқушылар тізімі

«Дәрілік өсімдіктер» бағдарламасына

Түсінік хат

Мектеп бағдарламасында дәрілік өсімдіктерге арнайы сағат бөлінбеген. Сондықтан мектепте айтылған сала бойынша қолданбалы курсын еңгізудің маңызы зор.
Қазақстан – Еуразия орталығында орналасқан байтақ ел. Соңғы деректер бойынша Қазақстанда жоғарғы сатыдағы 5754 өсімдік түрі кездеседі, олар: қырықбуындар, папоротниктер, жалаңаштұқымдылар және гүлдесін өсімдіктер. Ботаниктердің үздіксіз зерттеулері әрбір аймақ үшін, сондай – ақ ғылым үшін жаңалық болып табылатын түрлермен толықтырылып отырады.
Қазақстанда өсетін көп өсімдіктер түрлерінің арасында дәрілік өсімдіктердің маңызы ерекше. Елімізде дәрілік өсімдіктердің түрлері көп, олар үлкен көлемді алып жатыр, өндіріс қажетіне дайындалып келеді.
Курс барысында оқушылар дәрілік өсімдіктердің морфологиялық ерекшеліктерін, өсіп - өнетін жерлері мен шикізат ретінде оларды күтіп баптау мен жинау, сақтау ережелері қамтылады.
Дәрілік өсімдіктерден үй жағдайында халық медицинасында ежелден бері қолданып келе жатқан дәрі – дәрмектер жасау әдістерін, ауру адамның жасына және оның ауруының түріне байланысты дәрілердің қолданылуы.

Бағдарламаның мақсаты:
Оқушылардың ғылыми – танымдық, тұлғалық, іскерлік қабілеттерін дамытып, жауапкершілігін арттыру.Өз бетінше дұрыс шешім қабылдауға баулу:

Бағдарламаның міндеттері:
- оқушыларды дәрілік өсімдіктердің шипалық қасиеттері мен таныстыру;
- жүрек ауруларын емдеуге қолданылатын дәрілік өсімдіктерді пайдалану ережелері;
- дәрілік өсімдіктердің түрлерін тереңдете оқытумен қатар оларды жинау ісі, шикізат дайындаудың әдіс – тәсілдері;
- дәрілік өсімдіктерді үй жағдайында бау – бақшаларда, жүйекте өсіруге баулу.

Күтілетін нәтиже:
- жеке адаммен қоғамның табиғатқа деген оң көзқарасын, мәдениетін білім беру барысында қалыптастырады;
- дәрілік өсімдіктердің қазіргі кездегі күйі мен болашағы туралы түсінік;
- оқушылардың дәрілік өсімдіктерге бақылау жасап, ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізуге қадамдар жасау.

Бағдарлама мазмұны:
Кіріспе (2 сағат)
Қазақстанда өсетін дәрілік өсімдіктер, олардың соңғы жылдары қазіргі медицина талабына сай, дәрілік өсімдік емдеу практикасына енгізілмес бұрын ғылыми медицинада зерттеудің ұзақ жолынан өтетіні. Дәрілік өсімдіктерді зерттеген ғалымдардың еңбектері мен олардың еліміздегі фармацевтикалық өнеркәсіптерде алатын орны.

Адам ағзасы ауруларын емдеуге пайдаланылатын дәрілік өсімдіктер тақырыбында пайдалану ісі (18 сағат)
Ғалымдардың болжауынша жүрек,бүйрек,бауыр,өкпе жұмысының созылмалы жетіспеушілігі таяудағы елу жылдың ішінде әлемдік кардиологиядағы негізгі тауқыметтің біріне айналмақ. Жүрек жұмысының созылмалы жетіспеушілігінен өлім жетім қарқыны да аса жоғары. Зерттеушілер жүрек жұмысындағы жетіспеушілік кезінде қимыл-қозғалыстың шипалық көмек жасайтынын, дәрілік өсімдіктердің оң ықпал етіп емдік қызмет атқаратынын анықтады. Мың жыл дерлік өмір сүрген Ибн Сина ауыру адамдарды долана дәрісімен емдеген. Долананың жемістерімен гүлдері жүрек ауруы үшін мың да бір ем – тамаша дәрі болып табылады. Долана дәрілері көк (вена) тамырларында, ми тамырларында қан айналымын күшейтіп, жүректің әсеріне деген сезімталдығын арттырады. Гүлден жасалған су тұнбамен жемістен жасалған сұйық экстрактты жүрек және гипертония ауруларына қолданады.
Сарымсақ. Оның микробтарды жою мен қатар жүректің бұлшық еттерінің күшінкөбейтетін қасиеттері бар. Мәдени дақыл ретінде қолдан егіледі.
Орман бүлдіргені. Қан азайғанда, қан қысымы көтерілгенде, атеросклероз ауруына қарсы, жүрек ауруларын емдеу үшін пайдаланады. Қолдану тәсілі: 20 грамм өсімдік жемісін қайнап тұрған бір стакан сұға салып 20 минут тұндырадыда шай ретінде ішеді. Тағы басқа да көптеген дәрілік өсімдіктер қарастырылады.
Көрнекті ғалымдардың қазіргі кездегі бүкіл дүние жүзінде жүрек ауруларын емдеуге пайдаланып жүрген дәрілік өсімдіктерді ғылыми медицинаға енгізілуі.
Әрбір өсімдік түріне медициналық көзқарас тұрғыда талдау жасалынады.

Дәрілік өсімдіктерді дайындау тәсілдері және оларды жүйекте өсіру (6 сағат)
Дәрілік өсімдіктерді жинау, өсімдіктіңботоникалық сипаттамаларын, олардың Қазақстанда таралған жерлерін, дәрілік өсімдіктерді дайындаудың әдіс – тәсілдері және дәрілік өсімдіктердің сұранысын шешу мақсатында үй жағдайында, бау – бақшаларда, жүйектерде өсіру, жинау, кеппе нұсқаларын дайындау тәсілдері.

Дәрілік шөптерді халық медицинасында қолдану тәсілдері (4 сағат)
Тәжірибе жасау және ғылыми сараптамаларғасүйене отырып жасалған препараттадың, тұнбалардың дәрілік қасиеттеріне баға беру.
Жалпы халық медицинасы пайдаланып келген шипалы өсімдіктермен емдеу мәселесі.
Топсеруен (2 сағат)
жергілікті жерге топсеруен ұйымдастыру барысында дәрілік өсімдіктердің өсу, кептіру технологиясын үйрену.
Қорытынды (2 сағат)
Оқушылардың өз беттерінше жасаған жұмыстарына сай шығармашылық есептері (реферат, баяндама, тест жұмыстары, жобаларын қорғау т. б)

« Дәрілік өсімдіктер »
Бағдарламасы бойынша тақырыптық –күнтізбелік жоспар
№ Тақырыбы, мазмұны Сағат саны өту
мерз
1 Кіріспе (2 сағат)
Қазақстанда өсетін дәрілік өсімдіктер, олардың соңғы жылдары қазіргі медицина талабына сай, дәрілік өсімдік емдеу практикасына енгізілмес бұрын ғылыми медицинада зерттеудің ұзақ жолынан өтетіні. 1
2 Дәрілік өсімдіктерді зерттеген ғалымдардың еңбектері мен олардың еліміздегі фармацевтикалық өнеркәсіптерде алатын орны 1
Адам ағзасы ауруларын емдеуге пайдаланылатын дәрілік өсімдіктер тақырыбында пайдалану ісі (18 сағат) 18
1 Дәрілік өсімдіктер туралы жалпы мағұлмат беру 1
2,3 Жүрек жұмысының қажетіне айналатын өсімдіктер 2
4,5 Жүрек жұмысының қажетіне айналатын өсімдіктер 2
6,7 Дәрілік өсімдіктерден бүйрек ауруына ем іздейік 2
8,9 Дәрілік өсімдіктерден бүйрек ауруына ем іздейік 2
10 Бауыр- адам зерханасы 1
11 Бауыр адам зертханасы 1
12,13 Буын ауруларына көмекке келеді 2
14,15 Қан аздыққа таптырмайтын дәрі 2
16,17 Мәдени ретінде егілетін өсімдіктер 2
18 Мәдени ретінде егілетін өсімдіктер 1
19 Дәрілік өсімдіктерді дайындау тәсілдері және оларды жүйекте өсіру (6 сағат)
Дәрілік өсімдіктерді жинау, өсімдіктің ботоникалық сипаттамалары
1
20 Дәрілік өсімдіктерді жинау, өсімдіктің ботоникалық сипаттамалары 1
21 Дәрілік өсімдіктерді жинау, өсімдіктің ботоникалық сипаттамалары 1
22 Қазақстанда таралған жерлерін, дәрілік өсімдіктерді дайындаудың әдіс – тәсілдері және дәрілік өсімдіктердің сұранысын шешу мақсатында үй жағдайында, бау – бақшаларда, жүйектерде өсіру, жинау, кеппе нұсқаларын дайындау тәсілдері. 1
23 Қазақстанда таралған жерлерін, дәрілік өсімдіктерді дайындаудың әдіс – тәсілдері және дәрілік өсімдіктердің сұранысын шешу мақсатында үй жағдайында, бау – бақшаларда, жүйектерде өсіру, жинау, кеппе нұсқаларын дайындау тәсілдері. 1
24 Жергілікті жер өсімдіктері туралы 1
25 Дәрілік шөптерді халық медицинасында қолдану тәсілдері (4 сағат)
Тәжірибе жасау және ғылыми сараптамаларғасүйене отырып жасалған препараттадың, тұнбалардың дәрілік қасиеттеріне баға беру.
1
26 Тәжірибе жасау және ғылыми сараптамаларғасүйене отырып жасалған препараттадың, тұнбалардың дәрілік қасиеттеріне баға беру. 1
27 Жалпы халық медицинасы пайдаланып келген шипалы өсімдіктермен емдеу мәселесі. 1
28 Жалпы халық медицинасы пайдаланып келген шипалы өсімдіктермен емдеу мәселесі. 1
1 Топсеруен (2 сағат)
жергілікті жерге топсеруен ұйымдастыру барысында дәрілік өсімдіктердің өсу, кептіру технологиясын үйрену.

1
2 жергілікті жерге топсеруен ұйымдастыру барысында дәрілік өсімдіктердің өсу, кептіру технологиясын үйрену. 1
1 Қорытынды (2 сағат)
Оқушылардың өз беттерінше жасаған жұмыстарына сай шығармашылық есептері (реферат, баяндама, тест жұмыстары, жобаларын қорғау т. б) 1
2 Оқушылардың өз беттерінше жасаған жұмыстарына сай шығармашылық есептері (реферат, баяндама, тест жұмыстары, жобаларын қорғау т. б) 1

Қосымша.
Курсқа кіру анкетасы
1. аты-жөні ________________________________
2.Нешінші сыныпта оқисың __________
3.топсеруенге шығуды ұнатасың ба?
Иә: Жоқ:
4.Өз өлкеңнің өсімдіктерін білуге қызығасыңба?
Иә: Жоқ:
5.Кітап оқу керек деп ойлайсың ба?
Иә: Жоқ:

Курс соңындағы шығу анкетасы
1.Бұл бағдарлама сізге ұнады ма?
Иә: Жоқ:
2.Дәрілік өсімдіктер туралы түсінік қалыптасты ма?
Иә: Жоқ:
3.Қанша рет реферат жазып біліміңді толықтырдың ?
_____________
4.Жарыстарға қатыстың ба?
Иә: Жоқ:
5.Сіздің тілегіңіз? _________________________________________________________

6.Осы курс бойынша өз біліміңізді жетілдіруде, толықтыруда алған жақсы жақтарыңызды атаңыз: _______________________________________________________

Рефераттар тізімі:
1. Дәрілік өсімдіктер
2. Сарымсақ
3. Орман бүлдіргені
4. Жолжелкен
5. Ақ қайың
6. Атқұлақ
7. Дәрілік шөптермен емдеу халық медицинасында

Жобалар тақырыбы:

1. Халық медицинасында шипалы өсімдіктермен емдеу туралы
2. Жүрекке көмекке келейік

Пайдаланылған әдебиеттер Оқушылар үшін :

1.Көкенов М. К, Әдекенов С. М. т. б Қазақстанның дәрілік өсімдіктері және оның қолданылуы. Алматы «Ғылым» баспасы, 1998
2. Доброхотова К. В, Чудинов В. В. Қазақстанның дәрілік өсімдіктері – Алматы, 1963
3. Іскендіров Ә. Қазақстанның дәрілік өсімдіктері – Алматы «Қазақстан», 1982
4. Иващенко А. А. Қазақстанның өсімдіктер әлемі – Алматы кітап, 2004

Пайдаланылған әдебиеттер Мұғалімдер үшін :

1. Беспаев С. Б, Лященко Н. В. Дары гор, степей и пустынь – Алма – Ата, Кайнар, 1990
2. Доброхотова К. В, Писарев А. А. Целебные растения вокруг нас – Алма – Ата «Қазақстан», 1980
3. Қожабеков М, Қожабекова Г. Дәрілік өсімдіктер – Алматы, «Қазақстан», 1982
4. Герман Э. В. Растение и наше здоровье – Алма – Ата, Кайнар, 1987
5. Мұхитдинов Н. Н, Бегенов Ә. Б, Айдосова С. С. Өсімдіктер морфологиясыжәне анатомиясы. Алматы, 2001 «Қазақ университеті» баспасы.