мемлекеттік емтихан билеттеріне жауаптар. 9 сынып

2015-2016 оқу жылы
Мемлекеттік емтихан билеттерінің жауабы
Билет № 1
1.»Отбасылық дәстүрлер – шаңырақ тірегі» тақырыбы бойынша әңгімелеңіз
Отбасы – әр адамның алтын ұясы. Әр отбасында ұлттық дәстүрлер қалыптасу керек.
Қазақ отбасында ұл баланы, қыз баланы тәрбиелеуге үлкен мән беріледі. Сондықтан «Әке көрген оқ жонар, шеше көрген тон пішер» дейді. Отбасында ұлға үйдің күрделі, ірі жұмыстарын үйретеді. Мысалы: шеге қағу, ағаш жару, мал бағу сияқты жұмыстар. Ал қызға тамақ пісіру, үй жинау сияқты жұмыстарды үйретеді.
Менің анам анам үйге қонақ шақырып, қазақ дастарқанын даярлауды балаларына үйретеді. Әр түрлі ұлттық тағамдар жасаймыз. Әкем отбасымен демалыс күндерін бірге өткізгенді ұнатады. Біз демалыс күндері саяжайға бақша егуге, саяхатқа шығуға, машинамен барамыз.
Сенбі күні кешке отбасымен жиналып, отбасылық сұхбат құрамыз. Біз кітап оқимыз, теледидар көреміз. Оқып, көргенімізді бір-бірімізге айтып, ортаға салып әңгімелесеміз.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
1.Рассказать тему «Семейные традиции – основа семьи»
Семья- золотое гнездо каждого человека. В каждой семье должны сохраняться национальные традиции.
В казахской семье большое внимание уделяют воспитанию сына и дочери. Поэтому говорят «Кто видел воспитание отца, тот будет мастером своего дела. Кто видел воспитание матери, тот будет шить хорошо». В семье сына обучают сложным домашним делам. Например прибить гвозди, рубить дрова, пасти скот. А дочерей учат готовить пищу, убираться в доме.
Моя мама часто приглашает гостей и учит нас готовить казахский дастархан. Мы готовим разные национальные блюда. Отцу нравится проводит выходные дни с нами. Мы в выходные дни выезжаем на машине, на дачу, в поездку.
В субботу вечером собираемся семьей и проводим беседы. Мы читаем, смотрим телевизор и вместе обсуждаем.
2. «Менің отбасым» тақырыбына диалог құрастырыңыз
-Сәлем, Миша! Қалың қалай?
- Сәлем, Маша! Қалым жақсы. Сені көргеніме қуаныштымын.
-Сенің отбасың үлкен бе?
-Ия, менің отбасым үлкен. Атам мен әжем бар.
-Олар саған аңыздар айтып бере ме?
-Әрине, айтады. Біз олардан үлгі алып өсеміз ғой. Өзіңнің отбасың қандай?
-Менің отбасым онша үлкен емес. Әкем, анам, қарындасым бар.
-Қарындасың неше жаста?
-Ол әлі мектепке бармайды, бала бақшаға барады. Мен оны еркелетемін.
-Сау бол
2. Составить диалог на тему: «Моя семья»
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемнің жасалу жолын түсіндіріңіз.
Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемнің бағыныңқы сөйлемі қайтсе де? Не етсе бе? Қайткенмен? Не еткенмен? деген сұрақтарға жауап береді. Бірінші сөйлемнің баяндауышы шартты райдың –са, -се жұрнағы жалғанып де, де шылауларының тіркесуі және есімшенің -ған, -ген, -қан, -кен жұрнақтарынан кейін көмектес септік жалғауының жалғануы арқылы жасалады.

Билет № 2
1. «Қазақ-қонақжай халық» тақырыбы бойынша әңгімелеңіз
Қазақ халқы танымаса да, «құдайы қонақпын» деген адамды қарсы алады. Жол жүріп келе жатқан адам кез келген үйге келіп, қонақ бола береді. Сондықтан «қонақпен бірге құт, ырыс келеді, қонақты қусаң, құт, ырыс кейін қашып кетеді» деген түсінік бар.
Қазақ үшін қонақты қарсы алмау, күтпеу – ұят. Қонақ күту – қазақ халқының ең жауапты ісі. Қонақтарды риза етуге тырысады. Ең алдымен сусын: қымыз, шұбат беріледі. Содан кейін шай ішіледі. Шайдан кейін қонақтардың көңіл күйін көтеруге жағдай жасайды. Одан кейін үлкен ас – ет әкеледі.
Шетелден келген қонақтар "қазақ халқы-қонақжай халық» деп бекер айтпайды.

Рассказат по теме «Казахи-гостеприимный народ».
Казахский народ если незнает человека, все равно встречает его как гостя посланного Богом. Любой человек может в пути зайти к любому казаху в гости. Поэтому есть предание «вместе с гостем приходит благословение в дом, если не встречаешь гостя, то благословение уходит с ним».
Для казаха не встретить гостя – это позор. Встреча гостей – это самое важное дело для казахов. Он старается угодить гостям. Вначале подают напитки, кумыс или шубат. Затем дают чай. После этого проводят мероприятия, чтобы развеселить гостя. Затем подают главное блюдо-мясо.
Иностранные гости говорят, что «казахский народ – гостеприимный народ».
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. «Отбасындағы асыл адамдар» тақырыбына диалог құрастырыңыз
- Сәлем, Миша! Қалың қалай?
- Сәлем, Маша! Қалым жақсы. Сені көргеніме қуаныштымын.
- Миша, сенің отбасында асыл адамдар кімдер?
- Маша, менің отбасымдағы асыл адамдар – менің ата-анам.
- Неге?
- Өйткені олар біздің тәрбиешіміз, үйдің басшысы, асыраушысы.
- Маша, ал сенің отбасындағы асыл адамдар кімдер?
- Менің отбасымдағы асыл адам – ол менің анам.
- Неге?
- Өйткені менің анам – мені өмірге әкелген, түн ұйқысын төрт бөліп, ақ сүтін берген ең аяулы жан.
- Маша, ал сен ше?
- Мен үйдің гүлімін, үйдің сәнімін.
- Миша, ал сен ше?
- Мен әкемнің жалғасымын, үйдің иесімін деп ойлаймын.
- Өте дұрыс, Миша. Сау бол.
- Сау бол, Маша.----------------------------------------------------------------------------
2. Составить диалог на тему: «Драгоценный человек семьи».
-Привет, Миша! Как дела? -Привет, Маша! Все хорошо у меня. Рада тебя видеть.
-Миша, кто в твоей семье самые драгоценные люди?
-Маша, самые драгоценные люди моей семьи – это мои родители.
-Почему? -Потому что они глава наша семьи, нас воспитывают и кормят.
-Маша, а кто в твоей семье драгоценен? -Драгоценный человек моей семьи – это моя мама.
-Почему? -Потому что – она дорогая душа, которая меня в эту жизнь принесла, ночи не спала, кормила своим молоком.
-Маша, а ты? -Я цветок и красота дома.
-Миша а ты? -Я продолжение моего отца, хозяин дома.
-Правильно, Миша. Пока.
3. Құрмалас сөйлем. Құрмалас сөйлемнің түрлерін анықтаңыз.
Кемінде екі немесе бірнеше жай сөйлемнен құралып, күрделі аяқталған ойды білдіретін сөйлемді құрмалас сөйлем дейміз. Құрмалас сөйлем құрамына қарай үшке бөлінеді: салалас құрмалас сөйлем, сабақтас құрмалас сөйлем, аралас құрмалас сөйлем. Мысалы: күн суытып, күз келді, сабақ та басталды.(аралас құрмалас сөйлем)

Билет № 3
1. «Батаменен ел көгерер» тақырыбы бойынша әңгімелеңіз.
Қазақ халқы «Батаменен ел көгерер, жаңбырменен жер көгерер» деп текке айтпаған. Үлкеннің алғысын алу қазақ халқының ескіден келе жатқан дәстүрі. Алысқа сапарға аттанарда, оқуға бара жатқанда, жұмысқа барарда, немесе жаңа бір бизнес бастағанда ауыл ақсақалының батасын алады. Ол кісі барлық жақсы тілектерді айтып, ақжол тілейді. Жастар жаңа отау құрғанда оларға ата-анасы, немесе сол үйдің үлкен кісісі бата береді. Ал үлкендердің батасын алмау жаман ырым болып саналады. Мысалы наурызда мынадай бата береді:
Ақ мол болсын,
Ұлыс оң болсын,
Қайда барсаң жол болсын!
Қызық қолдасын
Ісің оңдасын.
2. «Менің отбасымнан алған тәрбием» тақырыбына диалог құрастырыңыз.
- Әр адам тәрбиені қай жерде алады?
- Әр адам тәрбиені отбасында, мектепте алады.
- Тәрбиелі, тәртіпті адам қандай болу керек деп ойлайсың?
- Тәрбиелі, тәртіпті адам өтірік айтпау керек, ата-ананы сыйлап, құрметтеу керек, анаға ауыр сөз айтпау керек, әкенің тілін алу керек, ата-анаға қарсы шықпау керек, айтқандарын уақытында орындау керек, үлкендерді сыйлап, кішілерге қамқор көрсету керек деп ойлаймын.
-Сен өз отбасынан қандай тәрбие алдың?
-Менің ата-анам маған жақсы тәрбие берді деп ойлаймын. Өйткені үлкендерді сыйлап, құрметтеуге тырысамын, әдепсіз, дөрекі, орынсыз сөздер айтпаймын, ата-анамды тыңдаймын, оларды ренжітпеймін.------
2. Составь диалог на тему «Воспитание полученное в семье».
-Каждый человек, где получает воспитание?
-Каждый человек в своей семье, в школе получает воспитание.
-Каким должен быть воспитанный человек?
-Воспитанный человек не должен врать, должен уважать родителей, не должен говорить плохие слова своей матери, должен слушаться отца, не должен выходить против воли родителей, должен исполнять все требования родителей, должен уважать старших, помогать младшим.
-Ты какое воспитание получил в своей семье?
- Я думаю, что получил хорошее воспитание у своих родителей. Потому что я стараюсь уважать старших, не говорю плохих слов, слушаюсь родителей и всегда стараюсь не обижать их.------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3.Зат есімнің анықтамасы. Зат есім тудырушы жұрнақтар.
Заттың атын білдіретін кім? не? деген сұрақтарға жауап беретін сөздер зат есім деп аталады. Мысалы: Айбек (кім?) қалам (не?)
Түбір зат есімдер – тек қана түбір сөзден тұратын сөздер: үй, қала, өзен
Туынды зат есімдер- түбір мен жұрнақтан тұрады, оған қосымша жалғанады – оқушы, кітап
хана, етікші
Күрделі зат есімдер – екі немесе одан да көп сөздерден құралған зат атаулары – Ақтөбе, тасбақа, биыл
------------------------
Имя существительное. Образование имен сущ-х
Слова , которые обозначают признак предмета и отвечают на вопрос кто? что? наз-ся именами сущ-ми.
Сущ образ-ся из корня слова - үй
Сущ образ-ся из корня, суффикса и окончания - етікші
Сложные сущ-е состящие из двух слов - тасбақа

Билет №4
1. «Қымыз» тақырыбы бойынша әңгімелеңіз.
Қымыз — жылқы сүтінен алынатын кышқыл сүт өнімі.[1]
Қымызсыз қазақ асханасын елестету мүмкiн емес. Бұл ғажайып сусын қырғыз, қазақтардың барлық салтанатты думандарымызда бiрiншi кезекте берiледi. Ол туралы өлеңдерде, мақал-мәтелдерде айтылады, әйел адамның қабiлетiн ең алдымен оның қымыз әзiрлеуiне қарап бағалаған. Ыдыс түбiнде iшiлмей қалған қымызды төгiп тастау күнә болған. Қазақтар жүздеген жылдар көлемiнде қымызды айырықша ыдыста - торсық жәнесабада дайындаған.
Қымыздың сапасы ең алдымен ұйытқыдан басталады. Қазiргi кезде қымыздың микрофлоры құрғақ түрде жақсы сақталады. Қымыздық ұйытқы ретiнде көктемде, қымыздық мезгiлдiң басында ұйытқы қолданылады.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. «Ұлттық сусындар» тақырыбына диалог құрастырыңыз.
-Саған қазақтың ұлттық сусындары ұнайды ма?
-Ия, маған қазақтың ұлттық сусындары ұнайды.
-Қандай қазақтың ұлттық сусындарын білесің?
-Мен қазақтың ұлттық сусындарынан қымыз, шұбат, сүт, айран, шалап, қымыран сияқты сусындарды білемін.
-Олар қандай сусындар?
-Олар өте дәмді сусындар, жазда шөліңді басады.
-Неден жасалады?
-Олар сиырдың, жылқының, түйенің сүтінен жасалады.
-Қазақстың басты ұлттық сусыны не?
-Қазақтың басты ұлттық сусыны –айран.
-Ол адамға пайдалы ма?
-Ия, оның пайдасы өте көп, шөлдесең шөліңді басады, ауырсаң басыңды жазады.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3.Жай сөйлемнің ережесі. Берілген жай сөйлемдердің түрлерін анықтаңыз.
Жай сөйлемдерде ойды беру мақсатына қарай, сөйлем мүшелері барлығы қатынасу мүмкін немесе керісінше. Жай сөйлем құрамы мен құрылысына қарай бірнеше түрге бөлінеді.
1.жақты және жақсыз сөйлем
2.жалаң және жайылма сөйлемдер
3.толымды және толымсыз сөйлемдер
4.атаулы сөйлем

Билет №5
1. «Шымбұлақ» тақырыбы бойынша әңгімелеңіз.
Шымбұлақ — Алматы маңындағы Іле Алатауы шатқалының 2510 метр биіктігінде орын тепкен тау-шаңғылық курорты. Талғар асуының бөктеріндегі бұл спорттық кешен 1954 жылдан бастап тау шаңғысы спортшыларының сүйікті орнына айналған. Алғашқыда бұл кешен кеңес тау шаңғышыларының олимпиадаға дайындық базасы ретінде құрылған. Жарыс жолының ені 25 метр, еңістігі 11-29 градустардың аралығында, сондықтан шаңғышылардың ең жақсы жылдамдық көрсетуіне қолайлы. Техникалық сипаттамасы жағынан Еуропаның ең жақсы жарыс жолдарынан кем емес, көп жағдайда (қарының сырғанақтық сапасы бойынша) олардан артық. Кешенді жаңа жөндеу бойынша жалпы ұзындығы 6 шақырымнан екі есеге ұзартылды. Ал ені ең негізгі бөліктерінде 10-20 есеге кеңейтілген. Тау шаңғы трассаларының бойына қар зеңбіректері орнатылған, аспалы жолдардың болат арқандары жаңартылған. Алдағы күндері шаңғы жолдарын Қарлытау мұздығына дейін ұзарту көзделген. Осы шаралар іске асқаннан кейін шаңғы трассасының ұзындығы бойынша Шымбұлақ әлемдік жетекші курорттарымен теңесетін болды.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. «Туған жердің табиғаты» тақырыбына диалог құрастырыңыз.
-Сәлем, Настя
-Сәлем, Дима.
-сен табиғат туралы эссе жаздың ба?
-Ия, жаздым, маған әпкем көмектесті.
-Не туралы жаздың?
-Мен туған жерімнің табиғатын аялау жайында жаздым. Табиғатты қорғау керектігі туралы айттым. Егер көшелерді көгалдандыруға үлесімізді тигізсек, туған табиғат алдында өз борышымызды орындаған боламыз. Ал сен не жаздың?
-Мен еліміздің табиғаты тамаша жерлер Қарқаралы, Көкшетау туралы жаздым. Демалуға барғанда қоқыстарды тастамай, жинап кету керек қой?! Сол жайында ой толғаттым.
-Екеуіміз де жақсы баға алатын шығармыз.
-Ия, Настя. Жарайды, сау бол.
-Сау бол!
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемдердің жасалуын түсіндіріңіз.
Бағыныңқы сөйлем басыңқы сөйлемдегі істің шарты болып келетін сабақтасты шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем дейді.
Шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем шартты райдың –са, -се, барса, -ма, -ған, -да, бармағанда жұрнағымен арқылы жасалады.
Сложносочиненное предложение с придаточным условия указывает при каком условии происходит действие в главном предложении. Сказуемое оканчивается на са, -се, барса.
М: Сен хабарламағанда, біз қазір жиналмайтын едік.

Билет №6
1. «Шахтер командасы» тақырыбы бойынша әңгімелеңіз.
1947 жылы Қарағандыда «Динамо» стадионы жұмысын бастаған еді, ол қазіргі кездегі стадионға мүлдем ұқсамайтын, ол қоршалған жер телімі еді. 1958 жылы оның орнына қазіргі «Шахтер» стадионы салынып, ашылды, оның алып отырған алаң көлемі 2,6 га болған, сол жылы «Шахтер» командасы «Б» классында ойнады. 1958 жылдың 12 тамыздан бастап «Шахтер» стадионының тарихы басталады, бұл күні «Шахтер» командасы Кореядан «Чан-Чуня» командасын қарсы алып, ойын 1-1 есебімен аяқталды, трибуналар 10 000 адам сиғызды. 60-жылдары алғаш рет стадион қайта құрудан өтті, орындар саны 28 000 болды, жасанды жарықтар орнатылып, жаңадан футбол алаңы салынды. алықаралық футбол тарихы мен статистикасы (IFFHS) түзген әлемнің үздік футбол клубтарының рейтингінде қарағандылық «Шахтер» жоғары нәтиже көрсетіп отыр. Жаңарған рейтингте қазақстандық клуб 18 саты жоғарылаған. "Шахтер" әлемдегі үздік 200 клубтың қатарынан табылды.
2. «Ұлттық спорт түрлері» тақырыбына диалог құрастырыңыз.
-Сәлем, Настя
-Сәлем, Дима
-Сен спортпен шұғылданасың ба?
-Ия, жеңіл атлетика мен тоғызқұмалаққа барамын.
-Жеңіл атлетиканы білемін. Ал, тоғызқұмалақ қандай спорт түрі?
-Ол қазақтың ұлттық спорты.
-Ол неге үйретеді?
-Тоғызқұмалақ зеректік пен шапшаңдыққа үйретеді.

3.Сын есімнің анықтамасы. Сын есімнің мағынасына қарай түрлерін ажыратыңыз.
Заттың түр-түсін, сапасын, сипатын, салмағын, көлемін, дәмін, иесін білдіретін сөз тобы сын есім деп аталады.
Сын есім қандай? Қай? Деген сұрақтарға жауап береді.
Имя прилагательное-это часть речи обозначающие признак предмета, качество, вес, объем и вкус. Мысалы: ақ, қара, тәтті, жаман

Билет №7
1. «Менің арман мектебім» тақырыбы бойынша әңгімелеңіз.
Біздің армандағы болашақ мектебіміз: 5 қабатты, лифт жұмыс істейді. Оқушылар үш тілде еркін сөйлейтін болады. Әрбір оқушыда ноутбук болады. Дүниетану сабағын арнайы табиғат бөлмесінде оқитын болады. Өсімдіктер мен жануарлардың түрлерін тек тірі күйінде көре алады.Шет тілдері пәндерін қашықтықта арнайы шет елдің мамандары береді. Оқушылар бос уақытында сол мектептің бассейініне түседі, түрлі тренажер құрылғыларында жаттығады.Бұндай мектеп балаларды іріктеп қабылдамайды, әр балаға қолжетімді. Келешектегі мектепте оқушылар сынып бөлмелерінде кітаптағы дайын мәліметтерді қарап көп отырмайды. Мысалы, биология пәнін даладағы әсем табиғат аясында оқитын болады. Әрбір өсімдіктердің немесе жануарлардың түрлерін тек тірі күйінде көре алады. Шетел тілдері пәндерін әрбір елдерге барып оқиды. Оқушылар ағылшын тілі мұғалімімен бірге жарты жылға Англияға барып, сол жердегі жергілікті тұрғындармен әңгімелесе жүріп тілді жылдам үйренетін болады. География пәнін де осылай оқыса керемет болар еді! Астрономия пәнінде арнайы салынған ғарыш кемелерінде жүріп, жұлдыздар әлеміне саяхатқа барса, шіркін!
--------------------------------------------------------------------------------------
2. «Менің мектебім» тақырыбына диалог құрастырыңыз.
-Сәлем Дана
-Сәлем Асет
-Асет өз мектебінді сиппатап берші.
-Жарайды !! Менің мектебім 3 қабатты. Қызғылт сары ,адлында спорт аланы бар. Мектебім жасыл ағаштармен қоршалған.
-Ал сыныптарың қандай?
-Сыныптарымыз таза, жайлы, интерактивтік тақталармен жабдықталған. Мұғалімдерім де мейрімді сабақты жақсы үйретеді
-Ия, әрине, мұғаліммдерді сыйлау керек
-Сау бол!
-Көріскенше!

3. Үстеу. Үстеудің түрлері.
Үстеу заттың әр қилы қимылы мен ісінің (етістіктің) әр түрлі сындық, бейнелік, мекендік, мезгілдік, шарттық, мөлшерлік және күй-жайларын және сынның белгісін білдіретін сөз табы.
Үстеу сөздері морфологиялық құрылысы және құрамы жағынан екі топқа бөлуге болады: негізгі үстеулер мен туынды үстеулер.
Үстеу сөздер мағынасына қарай таптастырғанда мынадай сегіз топқа бөлінеді.
1. Мезгіл үстеулер
2. Мекен үстеулер
3. Мөлшер үстеулері
4. Сын (я бейне) үстеулері
5. Күшейту (я ұлғайту) үстеулері
6. Мақсат үстеулері
7. Себеп-салдар үстеулері
8. Топтау (я бөлу) үстеулері

Билет №8
1. «Электронды хаттар» тақырыбы бойынша әңгімелеңіз.
Егер сіздің пошталық бағдарламаңыз хат мәнерін сәнді етіп безендіруді (жуан,қиғаш,қаріп және т.б) қолдайтын болса сіздің хатыңызды қабылдап алатын адамның бағдарламасы да дәл сондай екеніне көз жеткізіп алыңыз. Қазіргі таңда көптеген пошта бағдарламалары қарапайым мәтіндік хабарламадан басқа ештеңені қолдамайды, бірақ уақыт өте келе жағдай өзгеруі мүмкін. Пішім мәзірінде хаттың өңі ретінде берілетін бланкты қолдану әмірін таңдаңыз.кей кездері хатта көңіл-күйімізді көрсеткіміз келеді,сондайда мәтінге смайлик көңіл-күй нышандарын кірістіру қажет. Бұл символдардың мәнін түсіну үшін басыңызды сәл солға еңкейтіп, нүктелердің орнында көз тұр деп елестетіп көрсеңіз - көңілсіз және-кәдімгі жымиыс; жеңіл мысқыл;D өте күлкілі; болғаны: т.б. Енді,түрлі смайликтерді пайдаланып, сіз электронды хабарламада тек ойларыңызды ғана емес сезімдеріңізді де білдіре аласыз. Кей кездері хатта көңіл-күйімізді көрсеткіміз келеді, сондайда мәтінге смайлик (ағылш. – жымиыс) – көңіл күй нышандарын кірістіру қажет. Бұл символдардың мәнін түсіну үшін басыңызды сәл солға еңкейтіп, нүктелердің орнында көз тұр деп елестетіп көрсеңіз болғаны: :-) кәдімгі жымиыс; ;-) – жеңіл мысқыл; :-D – өте күлкілі; :-( – көңілсіз және т.б. Енді, түрлі смайликтерді пайдаланып, Сіз электронды хабарламада тек ойларыңызды ғана емес, сезімдеріңізді де білдіре аласыз.
---------------------------------------------------------------------------------
2. «Әлеуметтік желілер» тақырыбына диалог құрастырыңыз.
-Сәлем Дана
-Сәлем Асет
-Әлеуметтік желі дегініміз не? Білесің бе?
-Ия, білемін. Неге сұрадың?
-Мен білмеймін. Көмектесесің бе?
-Әлеуметтік желі - бұл тек адамдарды бір-бірімен байланыстыратын веб-сайт қана емес, сонымен қатар жастар мәдениетін дамытатын құрал. Бұл Қазақстан жастарының конгресі мен "KazFond" қоғамдық жастар қоры өкілдерінің пікірі.
-Онда не істеуге болады?
- мен онда өзім жазған мақала, шығармаларымды қоя аламын.
-Жүктеп алу тегін бе?
-Әрине тегін. Кез келген тақырыпта керекті ақпарат ала аласың. Үй тапсырмасын да орындауға оңай.
-рахмет саған Асет.
-Оқасы жоқ, сау бол Дана
-Сау бол!
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Сын есімнің шырайлары.
Сын есімнің шырайлары – сын есімнің біртектес сапалық сынның бір-бірінен айырмашылығын анықтайтын категориясы. Шырай категориясы әр түрлі сапаны емес, керісінше, ұқсас заттардың біркелкі сындық, сандық, сапалық дәрежесін салыстыруға қызмет етеді.
Сын есімнің шырайларын түрлері
1. Жай шырай шырай түрлерінің бәріне негіз болады, оның арнайы грамматикалық көрсеткіштері, қосымшалары жоқ. Мысалы, ол ауаның тазалығын, дүниенің кеңдігін, адамның жомарттығын ешқандай салыстырусыз білдіреді.
2. Салыстырмалы шырай аналит. тәсілмен жасалады, заттың ұқсас сапаларының артық я кемдігін -рақ, -рек, -ырақ, -ірек; -лау, -леу, -дау, -деу, -тау, -теу; -ғыл, -ғылт, -ғылтым, -шыл, -шылтым; -аң, -ғыш, -гіш, т.б. жұрнақтар арқылы салыстыра көрсетеді.
3. Күшейтпелі шырайды Төлеуов аналитикалық және синтетмкалық жолмен жасалады десе, Ысқақов осы екі тәсілді шырайдың екі түріне бөліп тастайды, яғни күшейтпелі буын күшейтпелі шырайды, ал күшейткіш үстеулер асырмалы шырайды жасайды деп есептейді. Күшейтпелі шырайдың негізгі көрсеткіші күшейтпелі буынның тіркесуі болып табылады, ол сын есімнің бастапқы буынының қысқарып, оған -п дыбысының жалғануы арқылы жасалады. Мысалы, қып-қызыл, үп-үлкен.
4. Асырмалы шырай сын есімге өте, тым, аса, әбден, орасан, нағыз, нақ, шымқай күшейткіш үстеулерінің тіркесуінен жасалады: тым үлкен, аса бай.
Кейде шырайлар аралас қолданылып, бірінің үстіне бірі жалғана береді. Мысалы: тым қызылдау, үлкеніректеу. Кейбір зерттеушілер шырай категориясының лексика-грамматмкалық екі түрін ғана (салыстырмалы, күшейтпелі) атайды